مؤديرن . كؤفاريَكى ئةلكترؤنية و بنكةى رِؤشنبيرى نالى بلاَوى دةكاتةوة
بؤ ناردنى بابةت و ثيَشنيارةكانتان تا بلاو بكريَتةوةسةردانى ثةيجى ثةيوةنديةكان بكةن
lick here to edit.
كولى سور
نانسی عهجرهم گۆرانیبێژی بهناوبانگی لوبنانی داوا له پهرواز حوسێن دهكات فێری بكات به زمانی كوردی گۆرانی بڵێت دوای ئهوهی پهرواز بهزمانی كوردی لهبهرنامهی "ئهرهب ئایدڵ" ی كهناڵی "MBC" گۆرانی وت.
كهناڵی "MBC" بڵاویكردهوه پهرواز لهسهر مهسرهحی "ئهرهب ئایدڵ" بهزمانی كوردی گۆرانی وتووهو جهماوهریش سهرسام بوون پێی و ئاڵای كوردستانیش لهناو جهماوهر بهرزكراوهتهوه.
راغب عهلامه رایگهیاند كه بهشداری دهكات له بهیهكترگهیاندنی رۆشنبیری و هونهری عهرهبی و كوردی و نانسی عهجرهمیش داوای له پهرواز كرد فێری گۆرانی وتنی بكات به زمانی كوردی و پهروازیش رهزامهندی لهسهر داواكهی نیشاندا.
پەرواز حسێن تەمەن ٢٤ ساڵ، خوێندكاری کۆلێژی هونەرە جوانەکانی هەولێرەو هاوسهری گۆرانیبێژ گۆران ساڵحه، بهشداری بهرنامهی "ئهرهب ئایدل"ی كهناڵی (MBC) كردووه.
كهناڵی "MBC" بڵاویكردهوه پهرواز لهسهر مهسرهحی "ئهرهب ئایدڵ" بهزمانی كوردی گۆرانی وتووهو جهماوهریش سهرسام بوون پێی و ئاڵای كوردستانیش لهناو جهماوهر بهرزكراوهتهوه.
راغب عهلامه رایگهیاند كه بهشداری دهكات له بهیهكترگهیاندنی رۆشنبیری و هونهری عهرهبی و كوردی و نانسی عهجرهمیش داوای له پهرواز كرد فێری گۆرانی وتنی بكات به زمانی كوردی و پهروازیش رهزامهندی لهسهر داواكهی نیشاندا.
پەرواز حسێن تەمەن ٢٤ ساڵ، خوێندكاری کۆلێژی هونەرە جوانەکانی هەولێرەو هاوسهری گۆرانیبێژ گۆران ساڵحه، بهشداری بهرنامهی "ئهرهب ئایدل"ی كهناڵی (MBC) كردووه.
پهیچی محمد باڵهك
قاموسی رستهیی ئینگلیزی بۆ كوردی به پێچهوانهوه به شێوازی بهرنامه و چۆنیهتی دامهزراندنی چارهسهركردنی كێشهی فؤنت به ڤیدیۆی فێركاری
له لایان محمد باڵهك ببینه
له رێگهی ئهم لینكهوه بهرنامهكه دابه زێنه
https://rapidshare.com/files/1857632...ranslatev1.rar
لةكاتى كردنهوهی ئهم لینكه وهك ئهم وێنهیه بكه بۆ دابهزینی بهرنامهكه
https://fbcdn-sphotos-a-a.akamaihd.n...09454753_n.jpg
له لایان محمد باڵهك ببینه
له رێگهی ئهم لینكهوه بهرنامهكه دابه زێنه
https://rapidshare.com/files/1857632...ranslatev1.rar
لةكاتى كردنهوهی ئهم لینكه وهك ئهم وێنهیه بكه بۆ دابهزینی بهرنامهكه
https://fbcdn-sphotos-a-a.akamaihd.n...09454753_n.jpg
خهندان: ڕه سوڵ تالیب
تیمێك له توێژهرانی بوای تهندروستی ئێرانی له زانكۆی "الشهید بهشتی" له تاران له ئهنجامی لێكۆڵینهوهیهكدا جۆره دهرمانێكیان دۆزییهوه به ناوی"تاكسونیر"كه چارهسهره بۆجۆرهكانی شێرپهنجه.
ئهم جۆره دهرمانه ناوهبازرگانیهكهی (تاكسوتیر)ه نرخێكی بهرزی ههیه و بهكاردێ له چارهسهركردنی جۆرهكانی شێرپهنجهی پرۆستات و ڕهحم وشێرپهنجهی سنگ وگورچیلهكان.
تیمەكە ڕونیشیان كردهوه ههمووههنگاوه پزیشكیهكان نراوه له بهرههمهێنانی ئهم جۆره دهرمانه بۆ پاكردنهوهی لهسهر ئاستی تاقیگه، ئێستا دهرمانهكه ئامادهكراوه بنێردرێت بۆ كارگهكانی دروست كردنی دهرمان و له بواری بازرگانیدا بهكاربێت.
سهرچاوه: العالم
خەندان
توێژینەوەیەکی نوێ لە ووڵاتی دانیماڕک دەریدەخات، کەمخەوی لە گەنجانی پێگەیشتوو و پیاواندا بەڕێژەیەکی مەترسیدار توانای پیتاندن کەم دەکاتەوە.
لە توێژینەوەکەدا دەرکەوتووە، ئەو پیاوانەی تووشی نائارامی دەبن لە کاتی نوستندا، ڕووبەڕووی کێشەی زیاتر دەبنەوە لەچاو ئەو پیاوانەدا کە چێژ لە ئارامی خەو دەبینن ئەمە جگە لەوەی کە تۆو (سپێرم)ەکانیان بەڕێژەی یەک لەسەر چوار (%25) کەم دەکات هەروەك ئەو کەسانە خاوەنی (هێلکە گون)ێکی بچوکترن.
هەرچەندە نەتوانراوە هۆکاری سەرەکی ئەم لاوازی سێکسییە لە پیاواندا دیاری بکرێت، بەڵام بەسوودوەرگرتن لە بەشداربووانی توێژینەوەکە کە پێکهاتبوون لە هەزار گەنجی پێگەیشتوو و ژمارەیەکیشیان لە تەمەنی ٢٠ ساڵیدا بوون، تویژەرەوان ڕایانگەیاند، ئەو پیاوانەی کە خەویان کەمە، بە گشتی شێوازی ژیانیشیان ناتەندروستە.
زانایان هۆکارەکانی دیکەی کەم خەوی دەبەستنەوە بە زۆری کێش و خواردنەوەی ڕێژەی زیادی کحول و ڕێژەی زۆری جگەرەکێشانەوە.
جگە لەوە، کەم خەوی کاریگەری لەسەر دەردانی هۆرمۆنی نێرەکی(تێستۆستێرۆن) دروست دەکات و دەرکەوتووە، مانەوەی پیاوان بەبێ خەو دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی دەردانی ئەم هۆرمۆنە.
لە کۆتاییدا توێژەرەوان ڕایدەگەێنن، ڕێژەی پێویستی پشوودان بۆ گەنجان بریتییە لە حەوت بۆ هەشت کاتژمێر لە ڕۆژێکدا هەروەها ئاگاداری ئەو کەسانە دەکەن کە توشی ئەم دۆخە هاتون و ڕایدەگەێنن، پشوو وەرگرتن بۆ ماوەی پێویست باشترین چارەسەرە.
سەرچاوە: دەیلی مەیڵ
لە توێژینەوەکەدا دەرکەوتووە، ئەو پیاوانەی تووشی نائارامی دەبن لە کاتی نوستندا، ڕووبەڕووی کێشەی زیاتر دەبنەوە لەچاو ئەو پیاوانەدا کە چێژ لە ئارامی خەو دەبینن ئەمە جگە لەوەی کە تۆو (سپێرم)ەکانیان بەڕێژەی یەک لەسەر چوار (%25) کەم دەکات هەروەك ئەو کەسانە خاوەنی (هێلکە گون)ێکی بچوکترن.
هەرچەندە نەتوانراوە هۆکاری سەرەکی ئەم لاوازی سێکسییە لە پیاواندا دیاری بکرێت، بەڵام بەسوودوەرگرتن لە بەشداربووانی توێژینەوەکە کە پێکهاتبوون لە هەزار گەنجی پێگەیشتوو و ژمارەیەکیشیان لە تەمەنی ٢٠ ساڵیدا بوون، تویژەرەوان ڕایانگەیاند، ئەو پیاوانەی کە خەویان کەمە، بە گشتی شێوازی ژیانیشیان ناتەندروستە.
زانایان هۆکارەکانی دیکەی کەم خەوی دەبەستنەوە بە زۆری کێش و خواردنەوەی ڕێژەی زیادی کحول و ڕێژەی زۆری جگەرەکێشانەوە.
جگە لەوە، کەم خەوی کاریگەری لەسەر دەردانی هۆرمۆنی نێرەکی(تێستۆستێرۆن) دروست دەکات و دەرکەوتووە، مانەوەی پیاوان بەبێ خەو دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی دەردانی ئەم هۆرمۆنە.
لە کۆتاییدا توێژەرەوان ڕایدەگەێنن، ڕێژەی پێویستی پشوودان بۆ گەنجان بریتییە لە حەوت بۆ هەشت کاتژمێر لە ڕۆژێکدا هەروەها ئاگاداری ئەو کەسانە دەکەن کە توشی ئەم دۆخە هاتون و ڕایدەگەێنن، پشوو وەرگرتن بۆ ماوەی پێویست باشترین چارەسەرە.
سەرچاوە: دەیلی مەیڵ
خهندان
ههیفا وههبی خانمه گۆرانیبێژی شۆخوشهنگی لوبنانی بهنیازه نمایشه هونهرییه چاوهڕوانكراوهكهی له مانگی ئایار-ی داهاتوو له ههولێری پایتهخت ئهنجام بدات و بهڵێن دهدات كه ئاههنگهكهی له كوردستاندا بێ وێنه بێت.
حاتهم عیراقی-ی هونهرمهندی عیراقیش بهڵێن دهدات گۆرانییهك به زمانی شیرینی كوردی بڵێت و ئهوهشی رهت نهكردهوه كه لهگهڵ ههیفا پێكهوه به زمانی كوردی گۆرانییهك پێشكهش بكهن.
كۆمپانیای (ئای ئێفنتس)ی لوبنانی كۆنگرهیهكی رۆژنامهوانیی بۆ ههریهك له ههیفا وههبی، خانمه گورانیبێژی لوبنانی و (حاتهم عیراقی)ی هونهرمهندی عیراقی له هۆتێل (فۆرسیزنز)ی ناوهڕاستی بهیروت-ی پایتهختی لوبنان سازكرد.
جهمال فهیاز، بهڕێوهبهری كۆنگره رۆژنامهوانییهكه رایگهیاند: ئاههنگهكه بههاوبهشی لهلایهن ههیفا وههبی و حاتهم عیراقی له (30ی ئایاری 2013)، له پاركی سامی عهبدولرهحمان له ههولێری پایتهخت سازدهكرێت و رۆژی دواتر واته (31ی ئایاری 2013) له باخچهی (هۆتێل رۆتانا ئهربیل) شهوه ئاههنگێكی دیكه بهڕێوه دهبهن.
له كۆنگره رۆژنامهوانییهكهدا و له وهڵامی پرسیارێكدا سهبارهت به ئاستی ئاههنگهكه، ههیفا وههبی بهڵێنی بهڕێوهبردنی ئاههنگێكی دا كه پێشتر وێنهی نهبووبێت و نمایشی تایبهت و سهپرایزی لهخۆبگرێت.
سهبارهت بهوهش كه ئایا نمایش و ئاههنگهكهی سهماكردنی تێدا دهبێت، ههیفا جهختیكردهوه: دوای ئهو سهركهوتنهی له ئاههنگهكانی سهری ساڵدا بهدهستی هێناوه، بهنیاز نییه له ئاستی سهركهوتنی خۆی دابهزێنێ و ئهم ئاههنگهشی هیچی لهوانهی پێشووی كهمتر نابێت.
سهبارهت به ئامادهبوونیشی بۆ یهكهمجار له ههولێری پایتهخت، ههیفا وههبی خۆشحاڵیی خۆی دهربڕی و رایگهیاند: متمانهی به رێكخهرانی ئاههنگهكهی ههیه، بهوپێیهی پێشتر مامهڵهی لهگهڵ كردوون و ئاههنگی دیكهیان بۆ رێكخستووه، بۆیه دڵنیایه ئهم ئاههنگهشی بهباشی بهڕێوهدهچێت.
ههر له كۆنگره رۆژنامهوانییهكهدا، حاتهم عیراقی هیوای خواست دوای گۆرانی وتن له ههرێمی كوردستان، بارودۆخی ناوچهكانی دیكهی عیراقیش هێور ببێتهوه تا له ناوچهكانی ناوهڕاست و باشوور بتوانێت ئاههنگ بگێڕێت.
حاتهم عیراقی وتی: "ئاههنگهكهی لهگهڵ ههیفا وهك پهیامێكی ئاشتی وایه بۆ گهلانی عیراق تا پێیان بڵێت ئێوهش مافی ژیان و خۆشی و شادیتان ههیه، بهڵێنیشی دا گۆرانییهك به زمانی كوردی بڵێت و ئهگهری ئهوهشی دانا كه لهگهڵ ههیفا پێكهوه به كوردی گۆرانی بڵێن، بهڵام رهتیكردهوه كه قوسهی-ی كوڕی لهو ئاههنگهدا بهشداری بكات."
سهرچاوه: سایتی ئیلاف
حاتهم عیراقی-ی هونهرمهندی عیراقیش بهڵێن دهدات گۆرانییهك به زمانی شیرینی كوردی بڵێت و ئهوهشی رهت نهكردهوه كه لهگهڵ ههیفا پێكهوه به زمانی كوردی گۆرانییهك پێشكهش بكهن.
كۆمپانیای (ئای ئێفنتس)ی لوبنانی كۆنگرهیهكی رۆژنامهوانیی بۆ ههریهك له ههیفا وههبی، خانمه گورانیبێژی لوبنانی و (حاتهم عیراقی)ی هونهرمهندی عیراقی له هۆتێل (فۆرسیزنز)ی ناوهڕاستی بهیروت-ی پایتهختی لوبنان سازكرد.
جهمال فهیاز، بهڕێوهبهری كۆنگره رۆژنامهوانییهكه رایگهیاند: ئاههنگهكه بههاوبهشی لهلایهن ههیفا وههبی و حاتهم عیراقی له (30ی ئایاری 2013)، له پاركی سامی عهبدولرهحمان له ههولێری پایتهخت سازدهكرێت و رۆژی دواتر واته (31ی ئایاری 2013) له باخچهی (هۆتێل رۆتانا ئهربیل) شهوه ئاههنگێكی دیكه بهڕێوه دهبهن.
له كۆنگره رۆژنامهوانییهكهدا و له وهڵامی پرسیارێكدا سهبارهت به ئاستی ئاههنگهكه، ههیفا وههبی بهڵێنی بهڕێوهبردنی ئاههنگێكی دا كه پێشتر وێنهی نهبووبێت و نمایشی تایبهت و سهپرایزی لهخۆبگرێت.
سهبارهت بهوهش كه ئایا نمایش و ئاههنگهكهی سهماكردنی تێدا دهبێت، ههیفا جهختیكردهوه: دوای ئهو سهركهوتنهی له ئاههنگهكانی سهری ساڵدا بهدهستی هێناوه، بهنیاز نییه له ئاستی سهركهوتنی خۆی دابهزێنێ و ئهم ئاههنگهشی هیچی لهوانهی پێشووی كهمتر نابێت.
سهبارهت به ئامادهبوونیشی بۆ یهكهمجار له ههولێری پایتهخت، ههیفا وههبی خۆشحاڵیی خۆی دهربڕی و رایگهیاند: متمانهی به رێكخهرانی ئاههنگهكهی ههیه، بهوپێیهی پێشتر مامهڵهی لهگهڵ كردوون و ئاههنگی دیكهیان بۆ رێكخستووه، بۆیه دڵنیایه ئهم ئاههنگهشی بهباشی بهڕێوهدهچێت.
ههر له كۆنگره رۆژنامهوانییهكهدا، حاتهم عیراقی هیوای خواست دوای گۆرانی وتن له ههرێمی كوردستان، بارودۆخی ناوچهكانی دیكهی عیراقیش هێور ببێتهوه تا له ناوچهكانی ناوهڕاست و باشوور بتوانێت ئاههنگ بگێڕێت.
حاتهم عیراقی وتی: "ئاههنگهكهی لهگهڵ ههیفا وهك پهیامێكی ئاشتی وایه بۆ گهلانی عیراق تا پێیان بڵێت ئێوهش مافی ژیان و خۆشی و شادیتان ههیه، بهڵێنیشی دا گۆرانییهك به زمانی كوردی بڵێت و ئهگهری ئهوهشی دانا كه لهگهڵ ههیفا پێكهوه به كوردی گۆرانی بڵێن، بهڵام رهتیكردهوه كه قوسهی-ی كوڕی لهو ئاههنگهدا بهشداری بكات."
سهرچاوه: سایتی ئیلاف
کوردمیلۆدی ـ ٢٤ نیسان /
. “گۆران ساڵح” کە هاوسەری بەشداربووی کوردی پڕۆگرامی ئەرەب ئایدڵ “پەرواز حوسێن” راشکاوی دان بەوەدا دەنێت کە ئێستا هاوسەرەکەی لە خۆی بەناوبانگترە.
گۆران ساڵح ماوەی چەندین ساڵە کاری هونەری دەکات و چەندین کلیپی هەیە، هاوکات خاوەنی ئەلبومێکی گۆرانییەو لە ئێستاشدا کار بۆ بەرهەمهێنانی ئەلبومێکی تری دەکات، ناوبراو لە دیمانەیەکی لەگەڵ هەفتەنامەی (سڤیل) دەڵێت “پەرواز بەبەشداربوونی لە پڕۆگرامی “ئەرەب ئایدڵ” بووە خاوەنی ناوبانگێکی زۆر و لە ئێستاشدا لە من بەناوبانگترە”.
هاوکات ئەو هونەرمەندە داوا لە خەڵکی کوردستان دەکات کە دەنگ بە “پەرواز” بدەن و پشتگیری بکەن بۆ سەرکەوتنی، هاوکات سوپاسی هەموو ئەو لایەنانە دەکات کە هاوکاری هاوسەرەکەیان کردووەو رێکلامیان بۆ کردووە.
(کوردمیلۆدی)
گۆران ساڵح ماوەی چەندین ساڵە کاری هونەری دەکات و چەندین کلیپی هەیە، هاوکات خاوەنی ئەلبومێکی گۆرانییەو لە ئێستاشدا کار بۆ بەرهەمهێنانی ئەلبومێکی تری دەکات، ناوبراو لە دیمانەیەکی لەگەڵ هەفتەنامەی (سڤیل) دەڵێت “پەرواز بەبەشداربوونی لە پڕۆگرامی “ئەرەب ئایدڵ” بووە خاوەنی ناوبانگێکی زۆر و لە ئێستاشدا لە من بەناوبانگترە”.
هاوکات ئەو هونەرمەندە داوا لە خەڵکی کوردستان دەکات کە دەنگ بە “پەرواز” بدەن و پشتگیری بکەن بۆ سەرکەوتنی، هاوکات سوپاسی هەموو ئەو لایەنانە دەکات کە هاوکاری هاوسەرەکەیان کردووەو رێکلامیان بۆ کردووە.
(کوردمیلۆدی)
مهعدهنۆس
Parsley ناوی ئینگلیزی
Petroselinum Sativum ناوی زانستی
نیشتمانی بنه رهتی// رۆژههلاتی دهریای ناوهراست و مهكدۆنيا.
بهشه بهسودهکانی// گهڵا ،رهگ و تۆ
مادده به سوودهکانی مهعدهنۆس
زۆر جار مهعدهنۆس به شای سهوزهوات و به(( دهرمانخانهی مال ))یش ناوی دهبرێت لهبهر ئهو مادده به سوودانهی که له پێکهاتهیدا ههیه،وهک((خوێهکانزایهکان)..کالیسۆم..پۆتاسیۆم.. فۆسفۆر..ئاسن..گۆگرد..ڤیتامین A.B.C مادده دژه ئۆکسیدهکان ((که لهش له شێرپهنجه ))دهپارێزێت.... لة ناو پيێكهاتهى مةعدةنوس ترشهلۆكى (( فؤليك- حامض فوليك )) كه زۆر سودمهند بۆ دل و دهماره خويَنهكان و كۆرپهله له ناو سكى دايكى دهپاريَزيَت لة كهم ئهندامی ((تشوهات الاجنة ))
((سوودهكانى مهعدهنۆس- ((شای سهوزهوات))
1-سوورى خويَن دلَ :-
سوودبةخشة بؤ كةم خويَنى و چارةسةرة بؤ نة خؤشى ((ئةنيميا )) و موولوولة ودةمارة خويێنةكان فراوان دةكا و به مةش سوود بةو كةسانة دهگهيێنى كه پالهپهستۆی خويَنيان ههیه. هۆكاره بۆ نوێ بوونةوةى موولولة خويَنةكان و ريَكخةرى سوورى خويَنة....
2-كۆئهندامى هةناسة :-
بةسوودة بۆ ئهو كةسانةى تووشبوو بة نةخؤشى (( رهبوو )) و نةخۆشيةكانى رێرهوى ههناسه .چارهسةره بؤ هةوكردنى سى ..بؤية ئةگهر دهسكه مهعدهنۆسيێك لة ناو ئاو بۆ ماوهى 10 خولهك بكوليَندريَت و ئاوهكهى رۆژى چهند جار بخورێتهوه ريَرهوى ههناسه پاك دةكاتةوةو هةموو بةكتريايةكى زيان بةخش دهكوژيَت...
3-رێجيم :-
مهعدۆنۆس هۆكاريێكى كاريگهره بؤ كةم كردنةوةى كيَشى مرؤڤ و هؤكاره بؤ تواندنةةى چهورى كةلةكة بوو لة ناو لةشى مرؤڤ
4- :- پێست
خواردنى بهرێک و پێکی و رۆژانه پيێستى مرۆڤ جوان و روون دهكاو دهيپاريزی له نةخؤشيةكانى پيَستة.. شلة زةيتى تؤى مةعدةنؤس گؤ مةمكى ئافرهته شيردةرةكان پيَ چةور دةكرىَ بؤ چارةسةرى قليشان و هةوكردن...
5:- كؤئةندامى دةمار ((جهاز العصبى)):-
خواردنى مةعدةنؤس كؤئةندامى دةمار بةهيَز دةكات و هزرو هؤش كارا دةكات و بهرگره بؤ نهخۆشى ((بير چوونةوة- النسيان ))..
6- كؤئةندامى ماسوولكة:-
خواردنى مهعدهنؤس به ههردوو شێوهى سهوزهو بةشێوهى گوشراوهكهى سوود به ماسوولكةكانى مرۆڤ دةگةييَنيَت خانةكانى ماسوولكةكان نوىَ دهكاتهوه ..بۆيهسوود بهخشه بۆ ئهو كهسانهى رۆژانه ماندوو دهبن وهك كرێكارو جوتياران..
7- كؤئةندامى ميز:-
مهعدهنۆس ئازارى گورچيلهو ميزلدان و رێرهوى ميز كهم دهكاتهوه ،ههروهها چارهسهره بۆ ميز گيران وچارهسهره بۆ تواندنهوهى بهردى گورچيله..
8- كۆئهندامى ههرس:-
سوودبهخشه بۆ شههيهى مرۆڤ به تايبهتى بۆ مرؤڤه كهم خۆرهكان و يارمهتى ههرس كردنى خۆراك دهدات و چارهسهره بؤ قهبزى و غازات و رهوانى و هيَور كرنهوهى گهدده.
جگه لهمانهى سهرهوه ئهم سوودانهى خوارهوهى هةيه:-
**- ئارهقه و ميز پێكهره.
**- لهش له ژههرهكان ثاك دهكاتهوه
**- بۆ سةر ئێشة وكةم خۆرى .
**- بۆ دهركردن و كوشتنى كرمى كۆ ئهندامى هةرس.
**- كوتراوى گةلاكانى دةخريَته سةر برين و شويَنه ههوكردووهكان به مهبهستى پاك كرنهوهى له ميكرۆبات.
**-هاردراوى تۆى مهعدۆنۆس بة سووده بۆ هێزى سێكس
**- زۆر بهكار ديَت له دهرمان دروست كردن.
**- بۆ بههيزى چاو بة سووده .
**- چارهسهره بۆ زيپكهى گهنجان((حب الشباب)) ئهگهر دهم وچاو به گوشراوهكهى بشۆردريێت.
**- پيرى مرۆڤ دوادهخات.
ئاماده كردنى/ موديرن
تايبةت بة / مؤديرن .
كةمبينى ئاشتى لة ثيَناو
كةرانةوةى ئاراميدا
modern
دواى نيوةرِؤى رِؤذى 31/3/2011 كاتذميَر 4:00 ثاشنيوةرِؤ لة هؤلَى سليَمانى ثالاَس بة ئامادةبوونى نويَنةرى نؤ حزبة ديارة كةى كوردستان و وةزيرى ثيَشمةرطة وز قايم قامى سليَمانى و ذمارةيةكى بةرضاو لة رِيَكخراوةكانى كؤمةلَى مةدةنى و نووسةرو رِؤشنبيران و ذمارةيةك كةسايةتى ديار مةراسيمى ثيَدانةوةى ثةيمان نامةى ئاشتى بة نؤ حزبة بةذداربووة كةى نا و ثةيمان نامةكة بةرِيَوة ضوو سةرةتا بة دةقيقةيةك وةستان بؤ طيانى ثاكى شةهيدان و ثاشان لة لايةن ميران محمد ئةندامى كةمثين وتارى كةمثين ويَندرايةوةو تيايدا ئةو رِؤذة بة رِؤذيَكى ميَذووى لة ميَذووى كارى رِيَكخراوةيدا ئةذمار كراو تيايدا داوا لة رِيَكخراوة ناو خؤى و دةرةكيةكان كرا جاوديَربن بةسةر جيَبةجىَ كردنى خالَة كانى ناو ثةيمان نامةكةوة و ثاشان ثةيامى ئاشتى لة لايةن هةريةك لة نووينةرى ثارتةكانةوة ثيَشكةش كراو دووثات بوونةوةى خؤيان بؤ ثةيمان نامةكة رِاطةياند و ثاشان ثةيمان نامةكة لة لايةن ئةندامانى كةمثينةوة شايةنى باسة كةمثينى ئاشتى لة لايةن 11 رِيَكخراوة وة ثيَكهات وة
كةرانةوةى ئاراميدا
modern
دواى نيوةرِؤى رِؤذى 31/3/2011 كاتذميَر 4:00 ثاشنيوةرِؤ لة هؤلَى سليَمانى ثالاَس بة ئامادةبوونى نويَنةرى نؤ حزبة ديارة كةى كوردستان و وةزيرى ثيَشمةرطة وز قايم قامى سليَمانى و ذمارةيةكى بةرضاو لة رِيَكخراوةكانى كؤمةلَى مةدةنى و نووسةرو رِؤشنبيران و ذمارةيةك كةسايةتى ديار مةراسيمى ثيَدانةوةى ثةيمان نامةى ئاشتى بة نؤ حزبة بةذداربووة كةى نا و ثةيمان نامةكة بةرِيَوة ضوو سةرةتا بة دةقيقةيةك وةستان بؤ طيانى ثاكى شةهيدان و ثاشان لة لايةن ميران محمد ئةندامى كةمثين وتارى كةمثين ويَندرايةوةو تيايدا ئةو رِؤذة بة رِؤذيَكى ميَذووى لة ميَذووى كارى رِيَكخراوةيدا ئةذمار كراو تيايدا داوا لة رِيَكخراوة ناو خؤى و دةرةكيةكان كرا جاوديَربن بةسةر جيَبةجىَ كردنى خالَة كانى ناو ثةيمان نامةكةوة و ثاشان ثةيامى ئاشتى لة لايةن هةريةك لة نووينةرى ثارتةكانةوة ثيَشكةش كراو دووثات بوونةوةى خؤيان بؤ ثةيمان نامةكة رِاطةياند و ثاشان ثةيمان نامةكة لة لايةن ئةندامانى كةمثينةوة شايةنى باسة كةمثينى ئاشتى لة لايةن 11 رِيَكخراوة وة ثيَكهات وة
جـــــــــــياوازى لـــــــةنيَوان خـــــؤشةويـــــــــــستى وئاشـــقـــــى
:خوشةويستى :- بريتى لة لة كورينةوةى هةست و سوزى نيوان 2 كةس كة جةند خــــــــاسيتةكــــــى هاوبةشيــــــــان هــــــةية.. وةخوشةويستى جـــــــورى زوَرة هةموو كةسى ئةتـــــــوانى خوشةويستى بكات وة زوَر بـــــــةئاسانيش ئةتــــوانى وازى لــــــىَ بيَنى ئةطـــــةر بيةويَت بــــــةلام عشق زؤر جياوازة لة خوَشةويستى كاتيَك كةسيَك عــــــاشق ئةبيَت مةبةستمان لةعاشق بـــــوونى راستة هيج كــــــــــات ناتوانى وا ز لـــةو عةشقـــــة ى بــــهينىَمـــةطةر بةس مردن بتوانىَ مةعشوقةكةى لى بسَينى ( ئةليَن ئاشق بــــوون وةك هـــــةناسةدانة طـــــةر مروَف جةند دةقةيـــــةك ليَــــــى دابرِى دةمــــريَـــــــت)ئةمـــــــة عةشقة .كةواتة هموو كةس ناتوانىَ عاشق بيَت تةنيا كةسانيكى زوَر كــــةم نةبيَت بةلَام زوَِر زوَر ن ئةوانةى خوشةويستى ئةكةن و وا زى لى َديَننبوَ نمونة كاتيك كةسَيك بتوانىَ ولاتى خوَى بةجىَ بهيَلى هيج كاتيَك ناـــتوانىَ بليـــــَت عاشقى ولاتة.بةلام رةنكة زوَز ولاتى خوَش بويت ئةمة واتاى ئةوةية خوشةويستى ية نةك ئةشق . كةس هةية بلىَ لةدايك خوشةويستر هةيـــة . بةلام كاتيَك وةفات ئةكات دواى ئةو توَ هةر ئةزيت لةطةل ئةوةى كة خوشةوسترين كةست لة دةست داوةئةتوانين بلين .... ...... ...... ..... ......{{ هةموو عاشق بونيَك خوَشةويستية بةلاَم هةموو خوَشةويستيةك عاشق بوون نية }}
جؤرةكاني خؤشةويستي
ئێوه جۆرهکانی خۆشهویستی دهناسن؟،ئهگهر دهیناسی ئهوا بهختهوهرن،بهڵام ئهگهر نایان ناسن ئهوا ئهمانهن جۆری یهکهم:ئهمانه ئهو جۆرانهن کهشێتانه خۆشیان ئهوێیت،ههوڵێلی له ڕاده...بهدهر دهدهن تاکو تۆش توشی ئهو شێتیه بکهن،بههیچ شێوهیهک رهت کردنهوهیان... قبوڵ ناکهن.بهههستێکی نهویستراوهوه چوار دهورت ئهدهن.بێئهوهی ئاگات لێبێت غیرهت لێدهکهن.بهخۆشهویستیهکهیان قهرزارت دهکهن و ناچارت دهکهن که بهزۆر خۆشت بوێن.ئهگهر رهتیشیان بکهیتهوه واههڵسوکهوت دهکهن که خۆت ههست بهتاوان بکهیت. جۆری دووهم:ئهو جۆرهیه که تۆ شێتانه خۆشت دهوێت کاهرساتهکهش لهوهدایه دهزانێت کهتۆ شیت و شهتدای بویت بهڵام ئازارت دهدات وهکو ئهوهی که تۆڵهی ئهوهت لێبکاتهوه که خۆشت دهوێت.بهرداوام دهبێت لهئازار دانت تاکوتاڵی خۆشهویستیت پێ دهچێژێت پاشان بهجێت دههێڵێت وبه فرمێسکهکانت پێدهکهنێت. جۆری سێههم:ئهوانهن بهڕاستی خۆشیان دهوێیت وههڵسوکهوتیان نهرم و جوانه له گهڵت بههێمنی خۆشیدهوێیت و بههێمنی ڕێزت دهگرێت.لهدلی خۆیاندا ئاواتت بۆ دهخوازن.بهڵام ئهگهر بزانیت تۆ یهکیکی که لهژیانتدا ههیه ئهوا نهفسی بهرزیان ڕێگهیان پێنادات لیت نزیک ببنهوه.ئهوهندهیان بهسه تهنیا لهپێناوی خۆسهویستیدا وێنهیهکی جوانیانت لهخهیاڵی خۆیاندا بۆ دهکێسن و پارێزگاری لێدهکهن. جۆری چوارهم:ئهوهیه ههردوکتان یهکترتان خۆسدهوێت بهڵام ئهو بهناوی خۆشهویستیهوه دهتخاته سهر موڵکهکانی تری و چواردهورت له دڵ پیسی دهگریت.لهناو بازنهی قهدهغهکراواکاندا زیندانیت دهکات و ههناسهت ههڵدهجنیت،لێپرسینهوهت لهگهل دهکات لهسهر خهونهکانت و بچوکترین مافت لیزهوت دهکات.کهدهربڕینی ههستته بهرامبهر کهسانی تروله ململانێیهکی ههمیسهیدا دهژیت چونکه خۆست دهوێت. جۆری پێنجهم:ئهوهیه کهژیانت جیدههێڵێت و لهدوای خۆی بۆشاییهک و تهنهاییهک داکهت بههاوڕیت،که ئهوهندهی ئاسمان فراوانه،تۆش تادهتوانیت ههوڵدهدهیت تا ئهو بۆساییه پڕ بکهیتهوهجۆری شهشهم: وات لێدهکات پهشیمان بیت لهناسینی چونکه ههست کردن بهئازارو پهشیمانیت پێ دهچێژیت.لاوازت هدکات و یادگاریهکان دهتگریهنێت و فرمێسکی بێنازیت پێدهسڕێئت. جۆری حهوتهم: ئهوهیه که لهپشت دهرگای خهونهکانیهوه زۆر چاوهڕێت دهکات ئهگهر رێگهت پێدا بێته ژورهوه لهناو شاری خهونهکانتدا دهژی وخۆشت ههست به خۆشیهکی وادهکهیت که ههندێک جار ئازاری ئهوه دهچێژیت که دهترسی لهدهستت بچێت. جۆری ههشتهم:یهکێکه بهبێ مۆڵهت خۆیدهکات بهژیانتدا و خۆسهویستیت لهسهر پهڕهی گوڵ پێشکهش دهکات دهتبات بۆ جیهانی خهونهکان،دهتکات به پاڵهوانی داستانی ژیان وفێری ئهوهت دهکات کهنهت زانیوه و ئهوهت پێدهڵێت ژه دهبواپێیان بگوتیتایهو لهخهونێکی ئهفسوناوی ساگهشکهبوندا دهتنوێنێت ئهگهر بهخهبهرهاتیتهوه بۆ میحنهتی ژیان بهناجاری دهگریت
ئێوه جۆرهکانی خۆشهویستی دهناسن؟،ئهگهر دهیناسی ئهوا بهختهوهرن،بهڵام ئهگهر نایان ناسن ئهوا ئهمانهن جۆری یهکهم:ئهمانه ئهو جۆرانهن کهشێتانه خۆشیان ئهوێیت،ههوڵێلی له ڕاده...بهدهر دهدهن تاکو تۆش توشی ئهو شێتیه بکهن،بههیچ شێوهیهک رهت کردنهوهیان... قبوڵ ناکهن.بهههستێکی نهویستراوهوه چوار دهورت ئهدهن.بێئهوهی ئاگات لێبێت غیرهت لێدهکهن.بهخۆشهویستیهکهیان قهرزارت دهکهن و ناچارت دهکهن که بهزۆر خۆشت بوێن.ئهگهر رهتیشیان بکهیتهوه واههڵسوکهوت دهکهن که خۆت ههست بهتاوان بکهیت. جۆری دووهم:ئهو جۆرهیه که تۆ شێتانه خۆشت دهوێت کاهرساتهکهش لهوهدایه دهزانێت کهتۆ شیت و شهتدای بویت بهڵام ئازارت دهدات وهکو ئهوهی که تۆڵهی ئهوهت لێبکاتهوه که خۆشت دهوێت.بهرداوام دهبێت لهئازار دانت تاکوتاڵی خۆشهویستیت پێ دهچێژێت پاشان بهجێت دههێڵێت وبه فرمێسکهکانت پێدهکهنێت. جۆری سێههم:ئهوانهن بهڕاستی خۆشیان دهوێیت وههڵسوکهوتیان نهرم و جوانه له گهڵت بههێمنی خۆشیدهوێیت و بههێمنی ڕێزت دهگرێت.لهدلی خۆیاندا ئاواتت بۆ دهخوازن.بهڵام ئهگهر بزانیت تۆ یهکیکی که لهژیانتدا ههیه ئهوا نهفسی بهرزیان ڕێگهیان پێنادات لیت نزیک ببنهوه.ئهوهندهیان بهسه تهنیا لهپێناوی خۆسهویستیدا وێنهیهکی جوانیانت لهخهیاڵی خۆیاندا بۆ دهکێسن و پارێزگاری لێدهکهن. جۆری چوارهم:ئهوهیه ههردوکتان یهکترتان خۆسدهوێت بهڵام ئهو بهناوی خۆشهویستیهوه دهتخاته سهر موڵکهکانی تری و چواردهورت له دڵ پیسی دهگریت.لهناو بازنهی قهدهغهکراواکاندا زیندانیت دهکات و ههناسهت ههڵدهجنیت،لێپرسینهوهت لهگهل دهکات لهسهر خهونهکانت و بچوکترین مافت لیزهوت دهکات.کهدهربڕینی ههستته بهرامبهر کهسانی تروله ململانێیهکی ههمیسهیدا دهژیت چونکه خۆست دهوێت. جۆری پێنجهم:ئهوهیه کهژیانت جیدههێڵێت و لهدوای خۆی بۆشاییهک و تهنهاییهک داکهت بههاوڕیت،که ئهوهندهی ئاسمان فراوانه،تۆش تادهتوانیت ههوڵدهدهیت تا ئهو بۆساییه پڕ بکهیتهوهجۆری شهشهم: وات لێدهکات پهشیمان بیت لهناسینی چونکه ههست کردن بهئازارو پهشیمانیت پێ دهچێژیت.لاوازت هدکات و یادگاریهکان دهتگریهنێت و فرمێسکی بێنازیت پێدهسڕێئت. جۆری حهوتهم: ئهوهیه که لهپشت دهرگای خهونهکانیهوه زۆر چاوهڕێت دهکات ئهگهر رێگهت پێدا بێته ژورهوه لهناو شاری خهونهکانتدا دهژی وخۆشت ههست به خۆشیهکی وادهکهیت که ههندێک جار ئازاری ئهوه دهچێژیت که دهترسی لهدهستت بچێت. جۆری ههشتهم:یهکێکه بهبێ مۆڵهت خۆیدهکات بهژیانتدا و خۆسهویستیت لهسهر پهڕهی گوڵ پێشکهش دهکات دهتبات بۆ جیهانی خهونهکان،دهتکات به پاڵهوانی داستانی ژیان وفێری ئهوهت دهکات کهنهت زانیوه و ئهوهت پێدهڵێت ژه دهبواپێیان بگوتیتایهو لهخهونێکی ئهفسوناوی ساگهشکهبوندا دهتنوێنێت ئهگهر بهخهبهرهاتیتهوه بۆ میحنهتی ژیان بهناجاری دهگریت
PNA –
- فرۆشی كتێبه دیجیتالییهكان له پهرهسهندهن دایه
كتێب فرۆشیی ئێنتهرنێتی "ئامازۆن" رایگهیاندووه، فرۆشی بهرههمه دیجیتالییهكان له ئهمهریكا زیاتر له بهرههمهكانی چاپكراوه و فرۆشی بهرههمه ئهو بهرههمانه له پهرهسهندن دایه.
ماڵپهرِی "ئامازۆن" كه گهورهترین كتێب فرۆشیی ئێنتهرنێتی له جیهانه، رایگهیاندووه، له ئهمهریكا، به فرۆشی ههر (100) كتێبی چاپكراو، (115) كتێبی ئێنتهرنێتیش دهفرۆشرێت.
به گوێرهی ههواڵی "بی. بی. سی"، دوای بڵاوبوونهوهی راگهیهندراوی كۆمپانیای "ئامازۆن"، پێدهچێت وهرچهرخانێكی گهوره له پیشهی چاپ و بڵاوبوونهوه كتێب هاتبێته ئاراوه.
كتێب فرۆشی "ئامازۆن" تهنیا ئاماژهی به پهرهسهندنی فرۆشی بهرههمه ئێنتهرنێتییهكان داوه به بهراورد كردن لهگهڵ بهرههمه چاپكراوهكان و هیچ وردهكاری و زانیارییهكی ئهوتۆی لهبارهی ئاماری فرۆشی ئهو بهرههمانه رانهگهیاندووه.
"ئامازۆن" راشیگهیاندووه، "كیندێل" ئامێری خوێندنهوهی كتێبی ئهو كۆمپانیایه، پرِداهاتترین بهرههمی ئهو كۆمپانیایه بووه كه تاكو ئێستا بڵاو كراوهتهوه.
كتێب فرۆشیی ئێنتهرنێتی "ئامازۆن" رایگهیاندووه، فرۆشی بهرههمه دیجیتالییهكان له ئهمهریكا زیاتر له بهرههمهكانی چاپكراوه و فرۆشی بهرههمه ئهو بهرههمانه له پهرهسهندن دایه.
ماڵپهرِی "ئامازۆن" كه گهورهترین كتێب فرۆشیی ئێنتهرنێتی له جیهانه، رایگهیاندووه، له ئهمهریكا، به فرۆشی ههر (100) كتێبی چاپكراو، (115) كتێبی ئێنتهرنێتیش دهفرۆشرێت.
به گوێرهی ههواڵی "بی. بی. سی"، دوای بڵاوبوونهوهی راگهیهندراوی كۆمپانیای "ئامازۆن"، پێدهچێت وهرچهرخانێكی گهوره له پیشهی چاپ و بڵاوبوونهوه كتێب هاتبێته ئاراوه.
كتێب فرۆشی "ئامازۆن" تهنیا ئاماژهی به پهرهسهندنی فرۆشی بهرههمه ئێنتهرنێتییهكان داوه به بهراورد كردن لهگهڵ بهرههمه چاپكراوهكان و هیچ وردهكاری و زانیارییهكی ئهوتۆی لهبارهی ئاماری فرۆشی ئهو بهرههمانه رانهگهیاندووه.
"ئامازۆن" راشیگهیاندووه، "كیندێل" ئامێری خوێندنهوهی كتێبی ئهو كۆمپانیایه، پرِداهاتترین بهرههمی ئهو كۆمپانیایه بووه كه تاكو ئێستا بڵاو كراوهتهوه.
كوردستانى نوى
چۆن پارێزگاریی لهچاوت دهكهیت؟
ئهو مهترسییانهی لهكهمیندان بۆ زیان گهیاندن بهچاوتان، خۆراكی ناڕێك و پارێزی ناڕێكه لهخواردن بۆ خۆلاوازكردن (زهعیف بوون) كارلێكی خراپی ههیه، بۆ بینایی ئێوه، چونكه لهش بۆ خۆی ناتوانێت بهتهواوی ڤیتامینه پێویستهكان بهچاو بگهیهنێت، لهبهرئهوه بهتایبهت بهخانمان دهڵێین بۆ دابهزاندنی كێشتان لهخۆتانهوه خواردن لهخۆتان مهبڕن، بهڵكو دهبێت لهژێر چاودێریی پزیشكدا پهنا بهرنهبهر خۆلاوازكردن، لێرهشدا بۆ دووركهوتنهوه لهو كێشهو گرفتانهی تووشی چاو دهبن، پێویسته ئهم (10) خاڵه بهههند وهربگیرێت.
دانانی لێنز (عدسه) دهبێته هۆی كوێربوون
كڕینی لێنزی ژمارهو لێنزه رهنگاوڕهنگهكان، كه بۆ جوانكاریی بهكاردههێنرێن و لهلای دوكاندارو فرۆشیارهكانی ناو بازاڕ دهست دهكهون و دهیكڕن، بهبێ ئاگاداریی دكتۆر، زیانێكی گهورهی دهبێت و مهترسی نهخۆشییهكانی چاوی لێدهكهوێتهوه، لهبهرئهوهی گلێنهی چاوی ههموو مرۆڤێك وهكو یهك نییه، بهتایبهت ئهستووری و تهنكی سهر گلێنهی چاو، پێویسته ئهوهش بزانرێت، كه ههندێك چاو تامێسك یان ئیلتهاباتی ههیه، بۆیه دهبێت پێشتر پشكنینی بۆ بۆ بكرێت لهلای پزیشكی تایبهتمهندو پاشان بهڕهزامهندی و دڵنیابوون لهنهبوونی ئهو كێشانه، ئینجا لهژێر چاودێریی پزیشكیدا لێنز دابنرێت و بهكاربهێنرێت.
كهواته ههمیشه لهبیرتان بێت، نابێت لێنز لهههموو جێگایهك بكڕدرێت، بێگومان بن، كه ههرزانی و كوالیتی نزمی ئهو لێنزانه مهترسیداره، ئهگهر بهبێ ئاگاداریی پسپۆڕانی ئهو بوارهش بكڕدرێت و بهكاربهێنێت، دهبێته هۆی برینداربوون و تووشبوون بهئیلتهاباتی چاوو ناڕێكی لهفرمێسك رشتن، سهرهنجامیشی (كوێربوونه) وریا بن.
واز لهبرژانگی دهستكرد بهێنن
ئهگهر نیازت ههیه برژانگ بچێنیت، بچۆ لای پسپۆڕی تایبهت نهك ساڵۆنی ئارایشت، چونكه ئهگهر پسپۆڕانه ئهو كاره نهكرێت، زیان بهچاو دهگهیهنێت بهگشتیی، خۆ ئهگهر واز لهتاتۆكردنی دهوروبهری چاویش بێنیت، زۆر باشتره بۆ پاراستنی بینایی چاو.
لابردنی چرچیی
بۆ لابردنی چرچی دهوروبهری چاو و پۆتێكس، بچۆره لای پزیشكی پسپۆڕی پلاستیك، بۆئهوهی چاوهكانت دووچاری گرفت نهبن و زیانیان پێنهگات.
ژنانی دووگیان ئاگاداربن!
ژنانی دووگیان بههۆی گۆڕانكاریی لهسیستمی متابولیسی لهشیان، پێدهچێت دووچاریی كێشهی چاو ببن، یان رهنگه لهدوای تهواوبوونی ماوهی دووگیانی دیسانهوه گۆڕانكاریی لههۆرمۆندا، كێشهی چاویان بۆ دروست بكات، پێویسته لهو كاتانهدا سهردانی پزیشك بكهن و لهخۆیانهوه هیچ جۆره چارهسهرێك بۆ چاویان بهكارنههێنن.
چاویلكهی جوانیی لهكوێ دهكڕیت؟
چاویلكهی جوانیی و دژهخۆر دهبێت لهلای چاویلكهسازو پشكێنهری چاوهكان بكڕدرێت، چونكه ئهوان دهزگای تایبهتی پشكنینی ئهو چاویلكانهیان لهلایه، كه رێژهی گرتنهوهی (تیشكی وهنهوشهیی- U.V) دهپێوێت، بهلام زۆربهی ئهو چاویلكانهی لهجێگاكانی تر دهفرۆشرێت پزیشكی نین و زیان بهچاو دهگهیهنن، لهههمانكاتدا ئهو تیشكانه ناگێڕنهوه كه چاو بهرهو مهترسی دهبات.
لیزیك (P.R.K)
ئهوانهی كه حهز بهكارهێنانی چاویلكه ناكهن و دهیانهوێت رزگاریان بێت لهبهكارهێنانی چاویلكهكانیان، دتوانن (P.R.K)بۆ چاویان ئهنجام بدهن، ئێستا ئهو كاره ئاسانه، (بهدهستی پسپۆڕانی تایبهت نهشتهرگهرییهكی سهركهوتوو) بهجێیه بۆ ئهو كهسانهی لهسهروو تهمهنی (18) ساڵییهوهن.
مهترسییهكی بێ دهنگ
پێویسته ههموو كاتێك ئاگاتان لهڕێژهی شهكرهی لهشتان بێت، چونكه نهخۆشیی شهكره یهكێكه لهو مهترسییه نهبینراوانهی دهتوانێت بهبێدهنگی بینایی چاوی مرۆڤ لهبن بنێت، شهكره نهخۆشییهكی بێدهنگهو زۆرجار تا گورزی خۆی نههاوێت ئاشكرا نابێت، بهپێی توێژینهوهكان دهریشكهوتووه، كه نهخۆشیی شهكره گهورهترین هۆكارهكانی نابینابوونه لهههموو جیهاندا.
بینین باشتره لهجوانیی
خانمان كه ههمیشه گرنگی بهجوانیی جهستهو پێست و نینۆكیان دهدهن، دهبێت بهردهوام ئاگایان لهچاویان بێت، تهنها ههر ئهوهش بهس نییه، كه گرنگی بهجوانیی دهرهكی چاویان بدهن، بهڵكو بپرسنهوه لهبیناییان و ماوه ماوه بچنه لای پزیشكی پسپۆڕ، بۆ دڵنیابوون رێژهی بینینی چاویان.
كهی سهردانی پزیشكی چاو دهكهیت؟
پێویسته سهرهتا منداڵ له(6) مانگییهوه ببرێته لای پزیشكی چاو، پاشان له(3) ساڵیدا جارێكی تر ببرێتهوه، دواتر كاتێك دهچێته باخچهی ساوایان و لهكاتی چوونه قوتابخانهشدا پێویستی بهوهیه ههیه كه پشكنینی چاوی بۆ بكرێتهوه، ههروهها پێویسته تا ههژده ساڵیی ههر شهش مانگ جارێك سهردانی پزیشكی پسپۆڕ بكرێت، ئهگهر چاو هیچ كێشهیهكیشی نهبێت، پێویسته ههر (3) ساڵ جارێك بپشكنرێت. لهكاتی پیریی چاویشدا كه له(40)ساڵییهوه دهستپێدهكات، دهبێت ههموو ساڵێك سهردانی پزیشكی پسپۆڕی چاوبكرێت.
پیریی قبوڵ بكه
(90%) خهڵك لهپاش (40)ساڵییهوه توانای بیناییان بۆ نزیك كهمدهبێتهوه، بۆیه پێویسته بۆ خوێندنهوهو نووسین چاویلكه بهكاربهێنن، چونكه دهبێته یاریدهدهریان و ناهێڵێت چاویان زیانی پێبگات و گووشاری بكهوێته سهر، لهكاتێكیشدا ئهگهر چاویلكه بهكارنههێنن، ئهوا دهبێت توانایهكی زۆرتر بهكاربهێنن بۆ بینین، ئهو كاتهش چاویان تووشی گرفت دهكهن.
ئهو مهترسییانهی لهكهمیندان بۆ زیان گهیاندن بهچاوتان، خۆراكی ناڕێك و پارێزی ناڕێكه لهخواردن بۆ خۆلاوازكردن (زهعیف بوون) كارلێكی خراپی ههیه، بۆ بینایی ئێوه، چونكه لهش بۆ خۆی ناتوانێت بهتهواوی ڤیتامینه پێویستهكان بهچاو بگهیهنێت، لهبهرئهوه بهتایبهت بهخانمان دهڵێین بۆ دابهزاندنی كێشتان لهخۆتانهوه خواردن لهخۆتان مهبڕن، بهڵكو دهبێت لهژێر چاودێریی پزیشكدا پهنا بهرنهبهر خۆلاوازكردن، لێرهشدا بۆ دووركهوتنهوه لهو كێشهو گرفتانهی تووشی چاو دهبن، پێویسته ئهم (10) خاڵه بهههند وهربگیرێت.
دانانی لێنز (عدسه) دهبێته هۆی كوێربوون
كڕینی لێنزی ژمارهو لێنزه رهنگاوڕهنگهكان، كه بۆ جوانكاریی بهكاردههێنرێن و لهلای دوكاندارو فرۆشیارهكانی ناو بازاڕ دهست دهكهون و دهیكڕن، بهبێ ئاگاداریی دكتۆر، زیانێكی گهورهی دهبێت و مهترسی نهخۆشییهكانی چاوی لێدهكهوێتهوه، لهبهرئهوهی گلێنهی چاوی ههموو مرۆڤێك وهكو یهك نییه، بهتایبهت ئهستووری و تهنكی سهر گلێنهی چاو، پێویسته ئهوهش بزانرێت، كه ههندێك چاو تامێسك یان ئیلتهاباتی ههیه، بۆیه دهبێت پێشتر پشكنینی بۆ بۆ بكرێت لهلای پزیشكی تایبهتمهندو پاشان بهڕهزامهندی و دڵنیابوون لهنهبوونی ئهو كێشانه، ئینجا لهژێر چاودێریی پزیشكیدا لێنز دابنرێت و بهكاربهێنرێت.
كهواته ههمیشه لهبیرتان بێت، نابێت لێنز لهههموو جێگایهك بكڕدرێت، بێگومان بن، كه ههرزانی و كوالیتی نزمی ئهو لێنزانه مهترسیداره، ئهگهر بهبێ ئاگاداریی پسپۆڕانی ئهو بوارهش بكڕدرێت و بهكاربهێنێت، دهبێته هۆی برینداربوون و تووشبوون بهئیلتهاباتی چاوو ناڕێكی لهفرمێسك رشتن، سهرهنجامیشی (كوێربوونه) وریا بن.
واز لهبرژانگی دهستكرد بهێنن
ئهگهر نیازت ههیه برژانگ بچێنیت، بچۆ لای پسپۆڕی تایبهت نهك ساڵۆنی ئارایشت، چونكه ئهگهر پسپۆڕانه ئهو كاره نهكرێت، زیان بهچاو دهگهیهنێت بهگشتیی، خۆ ئهگهر واز لهتاتۆكردنی دهوروبهری چاویش بێنیت، زۆر باشتره بۆ پاراستنی بینایی چاو.
لابردنی چرچیی
بۆ لابردنی چرچی دهوروبهری چاو و پۆتێكس، بچۆره لای پزیشكی پسپۆڕی پلاستیك، بۆئهوهی چاوهكانت دووچاری گرفت نهبن و زیانیان پێنهگات.
ژنانی دووگیان ئاگاداربن!
ژنانی دووگیان بههۆی گۆڕانكاریی لهسیستمی متابولیسی لهشیان، پێدهچێت دووچاریی كێشهی چاو ببن، یان رهنگه لهدوای تهواوبوونی ماوهی دووگیانی دیسانهوه گۆڕانكاریی لههۆرمۆندا، كێشهی چاویان بۆ دروست بكات، پێویسته لهو كاتانهدا سهردانی پزیشك بكهن و لهخۆیانهوه هیچ جۆره چارهسهرێك بۆ چاویان بهكارنههێنن.
چاویلكهی جوانیی لهكوێ دهكڕیت؟
چاویلكهی جوانیی و دژهخۆر دهبێت لهلای چاویلكهسازو پشكێنهری چاوهكان بكڕدرێت، چونكه ئهوان دهزگای تایبهتی پشكنینی ئهو چاویلكانهیان لهلایه، كه رێژهی گرتنهوهی (تیشكی وهنهوشهیی- U.V) دهپێوێت، بهلام زۆربهی ئهو چاویلكانهی لهجێگاكانی تر دهفرۆشرێت پزیشكی نین و زیان بهچاو دهگهیهنن، لهههمانكاتدا ئهو تیشكانه ناگێڕنهوه كه چاو بهرهو مهترسی دهبات.
لیزیك (P.R.K)
ئهوانهی كه حهز بهكارهێنانی چاویلكه ناكهن و دهیانهوێت رزگاریان بێت لهبهكارهێنانی چاویلكهكانیان، دتوانن (P.R.K)بۆ چاویان ئهنجام بدهن، ئێستا ئهو كاره ئاسانه، (بهدهستی پسپۆڕانی تایبهت نهشتهرگهرییهكی سهركهوتوو) بهجێیه بۆ ئهو كهسانهی لهسهروو تهمهنی (18) ساڵییهوهن.
مهترسییهكی بێ دهنگ
پێویسته ههموو كاتێك ئاگاتان لهڕێژهی شهكرهی لهشتان بێت، چونكه نهخۆشیی شهكره یهكێكه لهو مهترسییه نهبینراوانهی دهتوانێت بهبێدهنگی بینایی چاوی مرۆڤ لهبن بنێت، شهكره نهخۆشییهكی بێدهنگهو زۆرجار تا گورزی خۆی نههاوێت ئاشكرا نابێت، بهپێی توێژینهوهكان دهریشكهوتووه، كه نهخۆشیی شهكره گهورهترین هۆكارهكانی نابینابوونه لهههموو جیهاندا.
بینین باشتره لهجوانیی
خانمان كه ههمیشه گرنگی بهجوانیی جهستهو پێست و نینۆكیان دهدهن، دهبێت بهردهوام ئاگایان لهچاویان بێت، تهنها ههر ئهوهش بهس نییه، كه گرنگی بهجوانیی دهرهكی چاویان بدهن، بهڵكو بپرسنهوه لهبیناییان و ماوه ماوه بچنه لای پزیشكی پسپۆڕ، بۆ دڵنیابوون رێژهی بینینی چاویان.
كهی سهردانی پزیشكی چاو دهكهیت؟
پێویسته سهرهتا منداڵ له(6) مانگییهوه ببرێته لای پزیشكی چاو، پاشان له(3) ساڵیدا جارێكی تر ببرێتهوه، دواتر كاتێك دهچێته باخچهی ساوایان و لهكاتی چوونه قوتابخانهشدا پێویستی بهوهیه ههیه كه پشكنینی چاوی بۆ بكرێتهوه، ههروهها پێویسته تا ههژده ساڵیی ههر شهش مانگ جارێك سهردانی پزیشكی پسپۆڕ بكرێت، ئهگهر چاو هیچ كێشهیهكیشی نهبێت، پێویسته ههر (3) ساڵ جارێك بپشكنرێت. لهكاتی پیریی چاویشدا كه له(40)ساڵییهوه دهستپێدهكات، دهبێت ههموو ساڵێك سهردانی پزیشكی پسپۆڕی چاوبكرێت.
پیریی قبوڵ بكه
(90%) خهڵك لهپاش (40)ساڵییهوه توانای بیناییان بۆ نزیك كهمدهبێتهوه، بۆیه پێویسته بۆ خوێندنهوهو نووسین چاویلكه بهكاربهێنن، چونكه دهبێته یاریدهدهریان و ناهێڵێت چاویان زیانی پێبگات و گووشاری بكهوێته سهر، لهكاتێكیشدا ئهگهر چاویلكه بهكارنههێنن، ئهوا دهبێت توانایهكی زۆرتر بهكاربهێنن بۆ بینین، ئهو كاتهش چاویان تووشی گرفت دهكهن.
PNA/ئارام شێرکۆ/کهرکوک
کهرکوک؛ بازرگانێکی ماده هۆشبهرهکان دهستگیر کرا -
له شاری کهرکوک، بازرگانێکی کڕینی و فرۆشتنی مادده هۆشبهرهکان لهلایهن نووسینگهی نههێشتنی تاوانهکان و بنبڕ کردنی ماده هۆشبهرهکانی کهرکوک دهستگیر کرا.
سهرچاوهیهک له بهڕێوهبهرایهتیی پۆلیسی کهرکوک له سهنتهری پهیوهندییه هاوبهشهکان به پهیامنێری راگهیاند: بازرگانێکی مادده هۆشبهرهکان به ناوی "ئـ.ح.ع" که پێشتر داواکراو بووه، سهرلهباهیانیی ئهمڕۆ دهستگیر کرا.
سهرچاوهکه گوتی: ناوبراو له گهراجی حهویجهی کۆن دهستگیر کراوه و رهوانهی دادگای لێکۆڵینهوهی تاوانهکان کرا.
له شاری کهرکوک، بازرگانێکی کڕینی و فرۆشتنی مادده هۆشبهرهکان لهلایهن نووسینگهی نههێشتنی تاوانهکان و بنبڕ کردنی ماده هۆشبهرهکانی کهرکوک دهستگیر کرا.
سهرچاوهیهک له بهڕێوهبهرایهتیی پۆلیسی کهرکوک له سهنتهری پهیوهندییه هاوبهشهکان به پهیامنێری راگهیاند: بازرگانێکی مادده هۆشبهرهکان به ناوی "ئـ.ح.ع" که پێشتر داواکراو بووه، سهرلهباهیانیی ئهمڕۆ دهستگیر کرا.
سهرچاوهکه گوتی: ناوبراو له گهراجی حهویجهی کۆن دهستگیر کراوه و رهوانهی دادگای لێکۆڵینهوهی تاوانهکان کرا.
PNA – "
برایان ژاك نووسهری ناوداری بهریتانی كۆچی دوایی كرد
برایان ژاك" نووسهری ناوداری بهریتانی له بواری ئهدهبی منداڵان، له تهمهنی (71) ساڵیدا له ئاكامی وهستانی دڵهوه كۆچی دوایی كرد.
به گوێرهی ههواڵی ماڵپهرِی "فارس نیوز"، ئهو نووسهره خاوهن زیاتر له (20) رۆمان، چیرۆك و زهنجیره چیرۆكه و تاكو ئێستا نزیكهی (20) ملیۆن بهرگ له كتێبهكانی له ئاستی جیهانی فرۆشراون.
"برایان ژاك" كه وهكو بازهرگانێكی بهریتانیش ناوزهد دهكرد، له یهك دهیهی كۆتایی تهمهنیدا دهستی به چالاكی ئهدهبی كرد و لهو ماوهیهدا زیاتر له (20) بهرههمی بڵاو كردهوه. بهرههمهكانی ئهو نووسهره تاكو ئێستا وهرگێرِدراونهته سهر (29) زمانی زیندووی جیهان.
یهكێك له بهرههمهكانی ئهو نووسهره لهبارهی ئاژهلان، له بهریتانیا بووه به وانه و له قوتابخانهكان دهگوترێتهوه.
"برایان ژاك" نووسهری ناودار و بهتوانای بهریتانی، چهند رۆژ لهمهوبهر له ئاكامی وهستانی دڵهوه له نهخۆشخانهی "رۆیال لیڤێرپول" كۆچی دوایی كرد.
برایان ژاك" نووسهری ناوداری بهریتانی له بواری ئهدهبی منداڵان، له تهمهنی (71) ساڵیدا له ئاكامی وهستانی دڵهوه كۆچی دوایی كرد.
به گوێرهی ههواڵی ماڵپهرِی "فارس نیوز"، ئهو نووسهره خاوهن زیاتر له (20) رۆمان، چیرۆك و زهنجیره چیرۆكه و تاكو ئێستا نزیكهی (20) ملیۆن بهرگ له كتێبهكانی له ئاستی جیهانی فرۆشراون.
"برایان ژاك" كه وهكو بازهرگانێكی بهریتانیش ناوزهد دهكرد، له یهك دهیهی كۆتایی تهمهنیدا دهستی به چالاكی ئهدهبی كرد و لهو ماوهیهدا زیاتر له (20) بهرههمی بڵاو كردهوه. بهرههمهكانی ئهو نووسهره تاكو ئێستا وهرگێرِدراونهته سهر (29) زمانی زیندووی جیهان.
یهكێك له بهرههمهكانی ئهو نووسهره لهبارهی ئاژهلان، له بهریتانیا بووه به وانه و له قوتابخانهكان دهگوترێتهوه.
"برایان ژاك" نووسهری ناودار و بهتوانای بهریتانی، چهند رۆژ لهمهوبهر له ئاكامی وهستانی دڵهوه له نهخۆشخانهی "رۆیال لیڤێرپول" كۆچی دوایی كرد.
ئا/ ئاروان
مامۆستایهكى هیندى دواى ئهوهى 92 قهڵهم جافى كرده ناو دهمی
پێوانهى جیهانى شكاند
به پێى ههواڵێكى ئاژانسى هیندستان ، مامۆستایهكى هیندى دواى ئهوهى 92 دانه قهڵهم جافى كرده ناو دهمییهوه ، توانى پێوانهى جیهانى بشكێنێت و ناوى خۆى له پهرتووكى پێوانییهكانى گێنس دا تۆمار بكات.
به پێى راپۆرتێكى میدیاكانى هیندستان ، ئهو مامۆستا گهنجه توانى 92 دانه قهڵهم جاف بكاته ناو دهمییهوه و بهو كاره سهرنج راكێش و كهم وێنهیه سهرنجى ههمووان بهلاى خۆیدا راكێشا و ناوى خۆى له پهرتووكى پێوانییهكانى گێنس دا تۆمار كرد .
جێَى ئاماژه پێدانه ، ئهو مامۆستایه دانیشتووى شارى مۆمبایه له وڵاتى هیندستان، له چاوپێكهوتنێكدا لهگهڵ میدیاكاندا ووتى " من بۆ ئهنجامدانى ئهو كاره دژواره زۆر ههولم دا و ئێستاش وێنهى دانانى 92 قهڵهم جاف له ناو دهمم ، له ناو ماڵپهرهكاندا ههیه
پێوانهى جیهانى شكاند
به پێى ههواڵێكى ئاژانسى هیندستان ، مامۆستایهكى هیندى دواى ئهوهى 92 دانه قهڵهم جافى كرده ناو دهمییهوه ، توانى پێوانهى جیهانى بشكێنێت و ناوى خۆى له پهرتووكى پێوانییهكانى گێنس دا تۆمار بكات.
به پێى راپۆرتێكى میدیاكانى هیندستان ، ئهو مامۆستا گهنجه توانى 92 دانه قهڵهم جاف بكاته ناو دهمییهوه و بهو كاره سهرنج راكێش و كهم وێنهیه سهرنجى ههمووان بهلاى خۆیدا راكێشا و ناوى خۆى له پهرتووكى پێوانییهكانى گێنس دا تۆمار كرد .
جێَى ئاماژه پێدانه ، ئهو مامۆستایه دانیشتووى شارى مۆمبایه له وڵاتى هیندستان، له چاوپێكهوتنێكدا لهگهڵ میدیاكاندا ووتى " من بۆ ئهنجامدانى ئهو كاره دژواره زۆر ههولم دا و ئێستاش وێنهى دانانى 92 قهڵهم جاف له ناو دهمم ، له ناو ماڵپهرهكاندا ههیه
p.u.k.medea
لايةنه مرۆیی ونیشتمانیهكان
لهكهسایهتی ماكیافیللی دا
و / محهمهد كهساس
ماكیافیللی ئهو بیریاره مهزن و سیاسیه ناوازهیهیه ، كهمێژوو بهدهگمهن بیریاری وههای بهخۆوه بینیوه ، چونكه بیروڕاجیاوازهكانی ههمیشه وبهدرێژایی چهند سهدهیهك بوونهته هۆی دروستكردنی كاردانهوهی جیاواز لهههموو گۆشه وكهلهبهرێكی ئهم جیهانه فراوانه ههروهكو مێژوونووسی كورد دكتۆر [ كهمال مهزههرئهحمهد ] لهكتێبهكهیدا [ ماكیافیللی و ماكیافیللیهت ] باسی دهكات .
ئهم پیاوه ههموو دهسهڵاتداران وسیاسیهكانی لهسهرتاسهری دنیادا سهرسام كردووه ، ئیستاشی لهگهڵ بێت ، بهبیروڕا مهترسیدارهكانی سهبارهت به چۆنیهتی بهڕێوهبردنی گهلان وپارێزگاریكردن له دهسهڵات بهههمووهۆكاره نامرۆییهكان ودوور لهبههایهكی جوانی مرۆیی وڕهوشتێكی باش و باڵا ، ئهمهش بووهته هۆی وروژاندنی توڕهیی و نیگهرانیی دهسهڵاتداران وچاكسازان وههمووئهوانهش كه بڕوایان به بنهماكانی ئازادی ودادپهروهریی ویهكسانیی و دژایهتیكردنی دیكتاتۆریهت وسهركوتكردنی گهلان ههیه بهپێی ئهوهی له كتێبه بهناوبانگهكهی [ میر ]دا هاتووه ، بیروڕاسهیرو سهمهرهكانی خۆی خستووهتهڕوودهربارهی ئهو سیفاتانهی كه پێویسته لهدهسهڵاتداراندا ههبن بۆ ئهوهی پارێزگاری لهكورسی دهسهڵات بكهن ودهستیان بهسهر گهلدا بڕوات و ئهو كرداروفرمانانهی لهماوهی دهسهڵاتیاندا ئهنجامیان دهدهن ، ئهمانهش وێنهیهكی شێواو وتاریكیان سهبارهت به ماكیافیللی خستووهتهڕوو ، سهرهڕای ههبوونی چهندین لایهنی مرۆیی و نیشتمانیی له بیروڕاكانیدا كهله كتێبهكهی [ میر ]دا هاتووه ، ئهم لایهنانه كه [ دكتۆر كهمال مهزههر ئهحمهد ] ئاشكرای كردوون لهكتێبی [ میر ]دا دهڵێت : ماكیافیللی كهسێكی خۆشهویست بووه وبهگوفتارو بهكردار گهلێك دڵسۆزی هاوڕێكانی بووه له سوودپێگهیاندنیان و پاراستنی پلهوپایهیان و لهژیانیشیدا دوور بووه له دڵڕهقیی وكهسێكی به بهزهییش بووه ، بهڵام كهس له منهوهرهكانی سهردهمی خۆی به ئاشكرا لهڕوویدا نهدهوهستا ، جارێك دهربارهی خۆی وتی :[ بهههژاری لهدایك بووم و فێری پێداویستیی بووم بهرلهوهی چێژی لێوهربگرم ] ، ژیانی به دهستبڵاویهوه بهلاوه خۆش بوو، ڕژدیی وچاوچنۆكیی نهدهزانی و بهبێ دوودڵیی مهسرهفی خۆی وهاوڕێكانی دهكرد ، سهرهڕای ئهوهی دڵتهڕوعاشقی جوانیی بوو بهڵام ههرگیز لهداب ونهریت لاینهداوه و هاوسهرهكهی خۆی خۆشویستووه وسۆزوعاتیفهی پێبهخشیوه .
ماكیافیللی واههستیدهكرد كه ( ئیرهیی ) دیاردهیهكی ڕهگ داكوتراوه له سروشتی مرۆڤدا و لهبهرئهوهی خوو وڕهوشتی ڕهگهزی مرۆڤ بهگشتی حهزی به كهم بایهخ كردنی ههندێك كاری ههندێكی دیكه ههیه نهك مهزن وپڕبههای بكات ، بهڵام ماكیافیللی لهوكهسانهی جۆری دوایین نهبوو ، بیریاران وسیاسیهكانی خۆشدهویست وكهسانی نهزان ونهفامیشی خۆشنهدهویست ، چهند ساتێك بهرلهوهی گیانی بسپێرێت وتی : ناودۆزهخم لهگهڵ بیریارهكان پێباشتره له بهههشت لهگهڵ نهزان ونهفامهكاندا ، بڕوای وابوو چاكهو بههای ههموو كهسێك بهوه دهپێورێت كه تاكو چهند خۆی بۆ خزمهتكردنی بهرژهوهندی گشتی تهرخان دهكات !؟ و پێی لهسهر ئهوه دادهگرت كه كهسی شیاو لهشوێنی شیاوبێت و تاكو ئهوپهڕیش سوود لهتواناو لێهاتوویی وئهفراندنی گهنجان وهربگیرێت .
سهبارهت به ههڵوێستی ماكیافیللی بهرامبهر بهوانهی ئیرهییان پێدهبرد كهژمارهیان زۆربوو ، دكتۆركهمال مهزههر دهڵێت : ماكیافیللی لهناو دڵهگهورهكهیدا نهێنی وخاڵی لاوازی ئهوانهی پاراستبوو و دهیویست ههركاتێك پێویست بوایهو ههلێكی لهباری شك ببردایه خزمهتێكیان پێشكهش بكات .
بهنیسبهت دهرهبهگ ودهرهبهگایهتیشهوه گهلێك بێزراو وقێزهون بوون لای ماكیافیللی و بهنهخۆشیهكی كوشندهی دادهنان له ههموو شوێنێك ودژی ڕێنماییهكانی كهنیسهی كاسۆلیكیش وهستا چونكه بهبارگرانیی دهزانی بهسهر خهڵكهوه وبڕوای وابوو ڕێگه له ئهفراندن وچالاكی مرۆڤ دهگرێ و كۆسپێكی گهورهی سهر ڕێگهی یهكیهتی ئیتالیایه كه بهدرێژایی ژیانی خهباتی لهپێناویدا كردووه ، بهو هۆیهوه توندڕهوهكانی لایهنگری كهنیسه ههموو كتێبه نووسراوهكانیان سووتاندو دادگاكانی پشكنینیش بڕیاریاندا كتێب و نووسراوهكانی قهدهغهبكرێن .
بهڵام ههڵوێستی بهرامبهر به ئایین ، ئهو كهسێكی بێباوهڕ نهبووه و ڕێزێكی زۆری ههبووه بۆ دامهزرێنهران وڕابهرانی ئایینهكان و لهدیدگای ماكیافیللییهوه ئهوان له دامهزرێنهرانی دهوڵهتان زیاترشایهنی ڕێزو حورمهتن ، ئهو پێی وابوو مرۆڤ دهتوانێت دوور له دنیای سیاسهت بژی وبهپێی پێوهره ئهخلاقیهباڵاكان ڕهفتاربكات بهبێ ئهوهی بێلایهن بێت ، بهڵام ئهگهر چووه ناو سیاسهتهوه ئهوا دهبێت لهبهر ڕۆشنایی یاساكانی ڕهفتاربكات .
بهنیسبهت ههستی نهتهوایهتی ونیشتمانیهوه ، ماكیافیللی له دیارترین ئهو پاڵهوانانه بوو كهدژی داگیركاریی ئیسپانیا بۆ ئیتالیا وهستا كه تهمهنی له پهنجاوپێنج ساڵیدا بوو و داوای له ئیتالیاییهكان كرد بهرگریی له وڵاتهكهیان بكهن وبۆ ئهو مهبهسته سوپای شهعبی پێكبهێنن و ههربۆ ئهو مهبهستهش داوای له [ پاپا كلیمهنتی حهوتهم ] كرد ئهو ئهركه نیشتمانیه شهرهفمهندانهیه له ئهستۆ بگرێت كه دهیگووت [ خۆشهویستیم بۆ ڕۆح وگیانم له پاش خۆشهویستیمه بۆ نیشتمانم ] .
ههروهها دكتۆر كهمال مهزههر لهكتێبهكهیدا [ ماكیافیللی وماكیافیللیهت ] ئاماژه به بیروڕای زۆرێك له فهیلهسوفان وبیریاران دهكات دهربارهی { ماكیافیللی وبۆچوونهكانی سهبارهت بهسیاسهت ودهسهڵات و حوكمڕانی } و لهمبارهیهوه دهڵێت : دیارترین فهیلهسوفان وبیریارانی سهردهمی ڕۆشنگهریی وبزاڤی ڕزگاریخوازی نهتهوهیی ئهوروپی ستایشی ماكیافیللیان كردووه ، لهوانه نووسهرو مێژوونووس و فهیلهسوفی فهرهنسی [ ڤۆڵتێر 1694 – 1778 ]و ههروهها فهیلهسوفی فهرهنسی [ ژان ژاك ڕۆسۆ 1713 – 1778 ] و شاعیرو بیریاری نهتهوهیی ئهڵمانی [ گۆته 1749 – 1820 ] ، ههروهك [ هیگڵ ] یش به بلیمهت ناوی بردووه ، لهم سهردهمهشدا دهیان ، بهڵكو سهدان كهس له بیریاران ومێژوونووسانی خۆرئاوا ستایشی بیروڕاكانی ماكیافیللیان كردووه وژمارهیهكی زۆر له توێژینهوهو نامهی زانستییان لهسهر نووسیوه وپێویسته ئهوهش بڵێین كه زۆربهی دهسهڵاتداران لهبیروڕاكانی ئهویان ههڵهێنجاوه بۆ گونجاندنیان لهگهڵ ویست وخواستی دهسهڵاتخوازیی خۆیان وئهو مهرج وبنهمازۆرانهشیان پشتگوێ خستووه كه بهگرنگیی وبڕوایهكی تۆكمهوڕههاوه دایڕشتبوون ، ئهمهیه ماكیافیللیهت ههروهكو دكتۆر كهمال مهزههر باسی دهكات ، بهڵام سهرهڕای ئهم لایهنه ئیجابی وباشانه لهبۆچوون وبیروڕای ماكیافیللی كهله كتێبی [ میر ]دا هاتووه و سهرهڕای ئهو مهرج وبنهمایانهش كه بۆ جێبهجێكردنی بیروڕاكانی دایڕشتوون ، هێشتا ژمارهیهكی زۆر له دهسهڵاتداران و سیاسیه ستهمكارهكان ههندێكیان بۆبهرژهوهندی خۆیان بهكاردههێنن بهجۆرێ كهدووره له ئهخلاقیات ونموونهی باڵاوه ، ئهوهش لهپێناوی بهردهوام مانهوهیانه له دهسهڵات وچهوسانهوهی زیاتری گهلان وسهركوتكردنی ئازادیهكان ، بهتایبهت وتهكهی كه دهڵێت { ئامانج پاكانهی هۆ دهكات – الغایه تبرر الوسیله } .
[ نیكۆڵۆ دی بیرناردۆ ماكیافیللی ] له ڕۆژی [ 3 ی مانگی ئایاری ساڵی 1469 ی له شاری ( فلۆرهنسه )ی ناوهڕاستی ئیتالیا لهدایك بووه وسهر به بنهماڵهی [ توسكان ]ی خانهدانی ڕهسهنه و بهدرێژایی چهندین ( دهیه ) تاكهكانی ئهو بنهماڵهیه پلهو پایهی بهرزو باشیان ههبووه ، بهو شێوهیه كهوتنه ناو گێژاو وههراوهوریای ژیانی چالاكیی سیاسی فلۆرهنسیهوه ، باوكی پارێزهرێكی ناسراوبوو ، دایكیشی ( قژبڕ )ی ئافرهتان بوو ، ماكیافیللی له تهمهنی حهوت ساڵیهوه فێری زمانی ( لاتینی ) بوو و لهسهرهتای لاوێتیشیهوه وتارهكانی نووسهرو وتاربێژی ڕۆمانی [ شیشرۆن ]ی خوێندهوه وكتێب و دانراوهكانی [ ئهرهستۆو دانتی وبترارك ]یشی خوێندهوه ، له [ ڕۆژی 21 ی مانگی حوزهیرانی ساڵی 1527 ] دڵه گهورهكهی لهلێدان كهوت و لهڕۆژی دوایی لهگوندهكهی خۆی [ سانتاكرۆس ] بهخاك سپێررا و لهپاش خۆی سێ لهگرنگترین چل بهرههمهكانی خۆی [ میر ] و [ پشت گوێ خراوهكان ] و[ هونهری جهنگ ]بۆ بهجێ هێشتیوین لهگهڵ كۆمهڵه نامهیهك كه له بارودۆخی دیاریكراودا بۆ نزیكترین هاوڕێكانی خۆی ناردووه .
ههرچهنده [ میر ] به بچووكترین كتێبهكانی ماكیافیللی دادهنرێت لهڕووی قهبارهوه بهڵام بهناوبانگترین كتێبی ئهوه و یهكهم جار لهساڵی ( 1532 )دا چاپكرا ، واته پێنج ساڵ پاش مهرگی نووسهرهكهی ، ئهم كتێبه ههر زوو بۆ زۆربهی زمانه زیندووهكانی ئهوروپا وهرگێڕڕا و دهیان جار چاپكراوهتهوه و بۆ زۆربهی زمانهكانی دنیاش وهرگێڕڕاوه و سهدان نووسهرو بیریارو سیاسهتمهدارلێكۆڵینهوهیان لهسهركردووه و ئهمڕۆش چووهته چوارچێوهی بابهتهكانی خوێندنهوه له ژمارهیهك له دهزگا ئهكادیمیه ناسراوهكان لهوانه [ زانكۆی ئۆكسفۆرد و زانكۆی ئهمریكی لهبهیروت ] و چهندینی دیكه ، كتێبی [ میر ] لهنێوان بهرههمهكانی سهردهمی ڕابوونی ئیتالیا ، به كتێبێكی نهمرو ڕاست بێژ ناوزهد كراوه .
نووسینی : عمر محمد كریم
لهكهسایهتی ماكیافیللی دا
و / محهمهد كهساس
ماكیافیللی ئهو بیریاره مهزن و سیاسیه ناوازهیهیه ، كهمێژوو بهدهگمهن بیریاری وههای بهخۆوه بینیوه ، چونكه بیروڕاجیاوازهكانی ههمیشه وبهدرێژایی چهند سهدهیهك بوونهته هۆی دروستكردنی كاردانهوهی جیاواز لهههموو گۆشه وكهلهبهرێكی ئهم جیهانه فراوانه ههروهكو مێژوونووسی كورد دكتۆر [ كهمال مهزههرئهحمهد ] لهكتێبهكهیدا [ ماكیافیللی و ماكیافیللیهت ] باسی دهكات .
ئهم پیاوه ههموو دهسهڵاتداران وسیاسیهكانی لهسهرتاسهری دنیادا سهرسام كردووه ، ئیستاشی لهگهڵ بێت ، بهبیروڕا مهترسیدارهكانی سهبارهت به چۆنیهتی بهڕێوهبردنی گهلان وپارێزگاریكردن له دهسهڵات بهههمووهۆكاره نامرۆییهكان ودوور لهبههایهكی جوانی مرۆیی وڕهوشتێكی باش و باڵا ، ئهمهش بووهته هۆی وروژاندنی توڕهیی و نیگهرانیی دهسهڵاتداران وچاكسازان وههمووئهوانهش كه بڕوایان به بنهماكانی ئازادی ودادپهروهریی ویهكسانیی و دژایهتیكردنی دیكتاتۆریهت وسهركوتكردنی گهلان ههیه بهپێی ئهوهی له كتێبه بهناوبانگهكهی [ میر ]دا هاتووه ، بیروڕاسهیرو سهمهرهكانی خۆی خستووهتهڕوودهربارهی ئهو سیفاتانهی كه پێویسته لهدهسهڵاتداراندا ههبن بۆ ئهوهی پارێزگاری لهكورسی دهسهڵات بكهن ودهستیان بهسهر گهلدا بڕوات و ئهو كرداروفرمانانهی لهماوهی دهسهڵاتیاندا ئهنجامیان دهدهن ، ئهمانهش وێنهیهكی شێواو وتاریكیان سهبارهت به ماكیافیللی خستووهتهڕوو ، سهرهڕای ههبوونی چهندین لایهنی مرۆیی و نیشتمانیی له بیروڕاكانیدا كهله كتێبهكهی [ میر ]دا هاتووه ، ئهم لایهنانه كه [ دكتۆر كهمال مهزههر ئهحمهد ] ئاشكرای كردوون لهكتێبی [ میر ]دا دهڵێت : ماكیافیللی كهسێكی خۆشهویست بووه وبهگوفتارو بهكردار گهلێك دڵسۆزی هاوڕێكانی بووه له سوودپێگهیاندنیان و پاراستنی پلهوپایهیان و لهژیانیشیدا دوور بووه له دڵڕهقیی وكهسێكی به بهزهییش بووه ، بهڵام كهس له منهوهرهكانی سهردهمی خۆی به ئاشكرا لهڕوویدا نهدهوهستا ، جارێك دهربارهی خۆی وتی :[ بهههژاری لهدایك بووم و فێری پێداویستیی بووم بهرلهوهی چێژی لێوهربگرم ] ، ژیانی به دهستبڵاویهوه بهلاوه خۆش بوو، ڕژدیی وچاوچنۆكیی نهدهزانی و بهبێ دوودڵیی مهسرهفی خۆی وهاوڕێكانی دهكرد ، سهرهڕای ئهوهی دڵتهڕوعاشقی جوانیی بوو بهڵام ههرگیز لهداب ونهریت لاینهداوه و هاوسهرهكهی خۆی خۆشویستووه وسۆزوعاتیفهی پێبهخشیوه .
ماكیافیللی واههستیدهكرد كه ( ئیرهیی ) دیاردهیهكی ڕهگ داكوتراوه له سروشتی مرۆڤدا و لهبهرئهوهی خوو وڕهوشتی ڕهگهزی مرۆڤ بهگشتی حهزی به كهم بایهخ كردنی ههندێك كاری ههندێكی دیكه ههیه نهك مهزن وپڕبههای بكات ، بهڵام ماكیافیللی لهوكهسانهی جۆری دوایین نهبوو ، بیریاران وسیاسیهكانی خۆشدهویست وكهسانی نهزان ونهفامیشی خۆشنهدهویست ، چهند ساتێك بهرلهوهی گیانی بسپێرێت وتی : ناودۆزهخم لهگهڵ بیریارهكان پێباشتره له بهههشت لهگهڵ نهزان ونهفامهكاندا ، بڕوای وابوو چاكهو بههای ههموو كهسێك بهوه دهپێورێت كه تاكو چهند خۆی بۆ خزمهتكردنی بهرژهوهندی گشتی تهرخان دهكات !؟ و پێی لهسهر ئهوه دادهگرت كه كهسی شیاو لهشوێنی شیاوبێت و تاكو ئهوپهڕیش سوود لهتواناو لێهاتوویی وئهفراندنی گهنجان وهربگیرێت .
سهبارهت به ههڵوێستی ماكیافیللی بهرامبهر بهوانهی ئیرهییان پێدهبرد كهژمارهیان زۆربوو ، دكتۆركهمال مهزههر دهڵێت : ماكیافیللی لهناو دڵهگهورهكهیدا نهێنی وخاڵی لاوازی ئهوانهی پاراستبوو و دهیویست ههركاتێك پێویست بوایهو ههلێكی لهباری شك ببردایه خزمهتێكیان پێشكهش بكات .
بهنیسبهت دهرهبهگ ودهرهبهگایهتیشهوه گهلێك بێزراو وقێزهون بوون لای ماكیافیللی و بهنهخۆشیهكی كوشندهی دادهنان له ههموو شوێنێك ودژی ڕێنماییهكانی كهنیسهی كاسۆلیكیش وهستا چونكه بهبارگرانیی دهزانی بهسهر خهڵكهوه وبڕوای وابوو ڕێگه له ئهفراندن وچالاكی مرۆڤ دهگرێ و كۆسپێكی گهورهی سهر ڕێگهی یهكیهتی ئیتالیایه كه بهدرێژایی ژیانی خهباتی لهپێناویدا كردووه ، بهو هۆیهوه توندڕهوهكانی لایهنگری كهنیسه ههموو كتێبه نووسراوهكانیان سووتاندو دادگاكانی پشكنینیش بڕیاریاندا كتێب و نووسراوهكانی قهدهغهبكرێن .
بهڵام ههڵوێستی بهرامبهر به ئایین ، ئهو كهسێكی بێباوهڕ نهبووه و ڕێزێكی زۆری ههبووه بۆ دامهزرێنهران وڕابهرانی ئایینهكان و لهدیدگای ماكیافیللییهوه ئهوان له دامهزرێنهرانی دهوڵهتان زیاترشایهنی ڕێزو حورمهتن ، ئهو پێی وابوو مرۆڤ دهتوانێت دوور له دنیای سیاسهت بژی وبهپێی پێوهره ئهخلاقیهباڵاكان ڕهفتاربكات بهبێ ئهوهی بێلایهن بێت ، بهڵام ئهگهر چووه ناو سیاسهتهوه ئهوا دهبێت لهبهر ڕۆشنایی یاساكانی ڕهفتاربكات .
بهنیسبهت ههستی نهتهوایهتی ونیشتمانیهوه ، ماكیافیللی له دیارترین ئهو پاڵهوانانه بوو كهدژی داگیركاریی ئیسپانیا بۆ ئیتالیا وهستا كه تهمهنی له پهنجاوپێنج ساڵیدا بوو و داوای له ئیتالیاییهكان كرد بهرگریی له وڵاتهكهیان بكهن وبۆ ئهو مهبهسته سوپای شهعبی پێكبهێنن و ههربۆ ئهو مهبهستهش داوای له [ پاپا كلیمهنتی حهوتهم ] كرد ئهو ئهركه نیشتمانیه شهرهفمهندانهیه له ئهستۆ بگرێت كه دهیگووت [ خۆشهویستیم بۆ ڕۆح وگیانم له پاش خۆشهویستیمه بۆ نیشتمانم ] .
ههروهها دكتۆر كهمال مهزههر لهكتێبهكهیدا [ ماكیافیللی وماكیافیللیهت ] ئاماژه به بیروڕای زۆرێك له فهیلهسوفان وبیریاران دهكات دهربارهی { ماكیافیللی وبۆچوونهكانی سهبارهت بهسیاسهت ودهسهڵات و حوكمڕانی } و لهمبارهیهوه دهڵێت : دیارترین فهیلهسوفان وبیریارانی سهردهمی ڕۆشنگهریی وبزاڤی ڕزگاریخوازی نهتهوهیی ئهوروپی ستایشی ماكیافیللیان كردووه ، لهوانه نووسهرو مێژوونووس و فهیلهسوفی فهرهنسی [ ڤۆڵتێر 1694 – 1778 ]و ههروهها فهیلهسوفی فهرهنسی [ ژان ژاك ڕۆسۆ 1713 – 1778 ] و شاعیرو بیریاری نهتهوهیی ئهڵمانی [ گۆته 1749 – 1820 ] ، ههروهك [ هیگڵ ] یش به بلیمهت ناوی بردووه ، لهم سهردهمهشدا دهیان ، بهڵكو سهدان كهس له بیریاران ومێژوونووسانی خۆرئاوا ستایشی بیروڕاكانی ماكیافیللیان كردووه وژمارهیهكی زۆر له توێژینهوهو نامهی زانستییان لهسهر نووسیوه وپێویسته ئهوهش بڵێین كه زۆربهی دهسهڵاتداران لهبیروڕاكانی ئهویان ههڵهێنجاوه بۆ گونجاندنیان لهگهڵ ویست وخواستی دهسهڵاتخوازیی خۆیان وئهو مهرج وبنهمازۆرانهشیان پشتگوێ خستووه كه بهگرنگیی وبڕوایهكی تۆكمهوڕههاوه دایڕشتبوون ، ئهمهیه ماكیافیللیهت ههروهكو دكتۆر كهمال مهزههر باسی دهكات ، بهڵام سهرهڕای ئهم لایهنه ئیجابی وباشانه لهبۆچوون وبیروڕای ماكیافیللی كهله كتێبی [ میر ]دا هاتووه و سهرهڕای ئهو مهرج وبنهمایانهش كه بۆ جێبهجێكردنی بیروڕاكانی دایڕشتوون ، هێشتا ژمارهیهكی زۆر له دهسهڵاتداران و سیاسیه ستهمكارهكان ههندێكیان بۆبهرژهوهندی خۆیان بهكاردههێنن بهجۆرێ كهدووره له ئهخلاقیات ونموونهی باڵاوه ، ئهوهش لهپێناوی بهردهوام مانهوهیانه له دهسهڵات وچهوسانهوهی زیاتری گهلان وسهركوتكردنی ئازادیهكان ، بهتایبهت وتهكهی كه دهڵێت { ئامانج پاكانهی هۆ دهكات – الغایه تبرر الوسیله } .
[ نیكۆڵۆ دی بیرناردۆ ماكیافیللی ] له ڕۆژی [ 3 ی مانگی ئایاری ساڵی 1469 ی له شاری ( فلۆرهنسه )ی ناوهڕاستی ئیتالیا لهدایك بووه وسهر به بنهماڵهی [ توسكان ]ی خانهدانی ڕهسهنه و بهدرێژایی چهندین ( دهیه ) تاكهكانی ئهو بنهماڵهیه پلهو پایهی بهرزو باشیان ههبووه ، بهو شێوهیه كهوتنه ناو گێژاو وههراوهوریای ژیانی چالاكیی سیاسی فلۆرهنسیهوه ، باوكی پارێزهرێكی ناسراوبوو ، دایكیشی ( قژبڕ )ی ئافرهتان بوو ، ماكیافیللی له تهمهنی حهوت ساڵیهوه فێری زمانی ( لاتینی ) بوو و لهسهرهتای لاوێتیشیهوه وتارهكانی نووسهرو وتاربێژی ڕۆمانی [ شیشرۆن ]ی خوێندهوه وكتێب و دانراوهكانی [ ئهرهستۆو دانتی وبترارك ]یشی خوێندهوه ، له [ ڕۆژی 21 ی مانگی حوزهیرانی ساڵی 1527 ] دڵه گهورهكهی لهلێدان كهوت و لهڕۆژی دوایی لهگوندهكهی خۆی [ سانتاكرۆس ] بهخاك سپێررا و لهپاش خۆی سێ لهگرنگترین چل بهرههمهكانی خۆی [ میر ] و [ پشت گوێ خراوهكان ] و[ هونهری جهنگ ]بۆ بهجێ هێشتیوین لهگهڵ كۆمهڵه نامهیهك كه له بارودۆخی دیاریكراودا بۆ نزیكترین هاوڕێكانی خۆی ناردووه .
ههرچهنده [ میر ] به بچووكترین كتێبهكانی ماكیافیللی دادهنرێت لهڕووی قهبارهوه بهڵام بهناوبانگترین كتێبی ئهوه و یهكهم جار لهساڵی ( 1532 )دا چاپكرا ، واته پێنج ساڵ پاش مهرگی نووسهرهكهی ، ئهم كتێبه ههر زوو بۆ زۆربهی زمانه زیندووهكانی ئهوروپا وهرگێڕڕا و دهیان جار چاپكراوهتهوه و بۆ زۆربهی زمانهكانی دنیاش وهرگێڕڕاوه و سهدان نووسهرو بیریارو سیاسهتمهدارلێكۆڵینهوهیان لهسهركردووه و ئهمڕۆش چووهته چوارچێوهی بابهتهكانی خوێندنهوه له ژمارهیهك له دهزگا ئهكادیمیه ناسراوهكان لهوانه [ زانكۆی ئۆكسفۆرد و زانكۆی ئهمریكی لهبهیروت ] و چهندینی دیكه ، كتێبی [ میر ] لهنێوان بهرههمهكانی سهردهمی ڕابوونی ئیتالیا ، به كتێبێكی نهمرو ڕاست بێژ ناوزهد كراوه .
نووسینی : عمر محمد كریم
ولیام رایش
لهسالی[1897]له گالیسیێن له دایک بووه.ههر له زیندانخانهدا لهسالی[1957]دا کۆچی دووای دهکات.ئهمهش فهلسهفهکانیهتی،1-ئهڤین،زانیاری و کار سهرچاوهکانی ژیانمانن،دهبێت کاریگهرییهکی گرنگیشیان لهسهر ههبێت و ئاراستهی بکهن.2-مرۆڤی گهوره لهبیری ناچێتهوه و ههوڵی تۆڵهسهندنهوهش نادات بهڵکو له بری ئهوه ههوڵ دهدات تێبگات.3-بهدزیشهوه ڕقت لهخۆت دهبێتهوه،بهتایبهت ئهو کاتانهی کهلهسهروی ئهو نرخهوهی کهههته.4-من مرۆڤێکی کارگهرم،مرۆڤێک کهناخ و دهروونی ئینسان دهناسێت و لێی بهئاگایه،مرۆڤێکم کهخۆی دهناسێت و دهیهوێت کار،نهک تێڕوانین و تێگهیشتن له کار،دنیا بهرێوهببات.5-گهر له ناخهوه نهخۆش نهبویتایه،گهر تهندرووست بژیتایه،زۆر دهمێک بوو له چنگ زاڵمهکانتت قووتارت بوو بوو.6-ئینسانه گهورهکان تۆیان خۆشدهوێت له بهر ئهوهی گیانلهبهرێکی زیندوو یان بوونهوهرێکی زیندویت.7-مرۆڤی گهوره به ووریاییهوه بهیر دهکاتهوه بهڵام کهدهستی لهچهمکی بیر کردنهوهیهکی گرنگ گیر بوو،بهری نادات و بهردهوام دهبێت لهسهر لێکۆڵینهوهی.8-پیاوی بچووک...تۆ،کاتێک بیرکردنهوهکانت ڕاست و مژده بهخشن.دهربهدهری دهکهیت و دهری دهپهرێنیت،چونکه بیرکردنهوهکانی خۆت هیچ و پوچ و بێکهڵک و کهم خایهنن.9-ههموو مرۆڤه گهورهکان تهنیا بوون و تهنیاش ژیاون.10-چ مانایهکی ههیه دوو دڵ بوون لهوهی کهله ههوادا میکرۆب ههیه یان نا......11-دهمێک بوو بووبوویتهسهردارو سهروهری ژیانی خۆت،گهر بیرکردنهوهت شانبهشانی حهقیقهت بڕۆشتایه و لێوهی نزیک بووایه.12-تهنیا خۆم و کهسی دیکه نیه لهسهرانسهری دنیادا بتوانێت بڕیار لهسهر ئهوه بدات،من کێم،چ لهبرهی فهرههنگیهوه و چ له بارهی پێکهاتنی لهشمهوه.13-جولهکه بۆخۆی خراپترین ئهوکهسانهن که رقیان له جوولهکه دهبێتهوه.14-ژیان بۆ من له چوونهوه یهک و دووباره کشانوهی پلازماوه دهست پێدهکات،نهک لهو ووتاره ئاینیاناوه که ڕابینێک دهیاندات یان دهیانڵێت و دهیان15-هات و هاواو و قیژه قیژت ههستهکانت دهمرێنن و سروشته خوڵقێنهرهکهت ئیفلیج دهکهن و له پهل و پۆی دهخهن16-ملێۆنان ساڵی خایاند تا له بونهوهرێکی دهریایهوه بوویتگیانلهبهره رهپ ڕاوهستاوهی سهر وشکانی.17-مرۆڤانی برسی ناتوانن شارستانیهت بهرهو پێش بهرن بیگهیهننه پلهیهکی باڵاتر.18-قهت له منداڵ نادهم.19-کهس بانگ ناکهم که گوێ بۆ راو بۆ چوونهکانم ڕادێرێت،گهر بۆ جونهکانم ڕاست و دروست بنباخۆیان خۆیان دهگهیهننه خهڵکی.20-ڕێگه نادهم کارهکهم بکهوێته ژێر چهپۆکی هیچ دهسهڵاتێک تهندرووستیهوه،ئهگهر پێم وانهبێت لهخۆم بهتواناترولێهاتوو تره.21-خۆمم بڕیار دهدهم کێن ئهوانهی له دهرئهنجامی کارهکانم ودۆزینهوهکانم تێدهگهن و کێن ئهوانهی تێناگهن.22-گوێ ڕایهڵم بۆ ههر خوونهریت ویاسایهک که زیرهکانه و هۆشمهندانا داڕێژرابێت.23-پێم وانیه مرۆڤ بۆ ئهوهی ببێته دیندارێکی پاک و ڕاستهقینه.ناچار بێت بهوهی دهست له خۆشهویستی خۆی بۆ ژیان ههڵبگرێت.24-ئهزانم ئهوی ناوت ناوه [خودا]له ڕاستئدا ههیهو نکۆلی له نهبوونی ناکرێت،بهڵام بهشێوهیهکی جیاواز لهوی تۆ بهبهرتا دێت،[خوا]:ووزهی بنچینهی ودهرهکیهکانی نێو گهردونه،خۆشهویستی نێو لهسی خۆته....پاکی و ڕاستگۆی و له ڕووییه..ههست و نهست وتیگهیستنهکانتا بهرامبهر سروستی ناوهوهو دهرهوهی خۆت.25-مندال وبهرگری کردن له هیزی ژیان،تهنیا هیوایهکن که تائطستا له دهستمان نهدابیتن،پزیسکهکان و مامۆستاکانتهنیا یهک ئهرکیان له سهر شانه ئهویش متمانهو باوهڕ کردنیانه بهو هێزهی ژیان که له منداڵ و له نهخۆسدا ههیه.26-ژیان له ناخی مرپڤدا،له پهیوهندیه کۆمهڵاتی و ئینسانیهکاندا،دڵپاک ودۆستانهیه،ههر بۆیه له ههل و مهرجێکدا کهئێستا بهرکهماڵه،دهخرێته مهترسیهوه،مرۆڤی پاک لهو بڕوایهدایه که ههم و مرۆڤانی دیش پاکن وبه پاکیهوه ههڵسوکهوت دهکهن.27-کهس ناوێرێت ڕووبهڕووی ئهو ڕاستیهت بکاتهوه که تین وتوانایهکی وات بداته بهر که بتوانین بێباکانهببیته سهروهری چارهنوسی خۆت.28-تهنیا لهیهک مانادا سهربهستیت،،ئهویش سهربهست بونته لهڕهخنه له خۆگرتن،رهخنهیهک که یارمهتیت دهدات،تا بتوانیت جڵهوی ژیانی خۆت بگریته دهست.29-کهسانێکی لا.واز وپووت ههلمهبژیره تا نوێنهرایهتیت بکهن کههیج نیازیکی پاکیان له بهدی وچهپهڵی زیاتر.30-بیر لهوه بکهرهوه که ئهتوانیت به ژۆێکی تر بیت لهوهی که ههیت،سهربهست له بیری سهرنهویسێ،ڕاستگۆو کراوه لهباتی فێڵباز و خۆویست،ئاماده بۆ ئهوهی باڕۆژی ڕووناکدا خۆشهویستی بکهیت نهک بهدزی و مل هوڕانه له تاریکی شهودا.31-پیاوی بچووک ڕقی لهخۆی دوبێتهوهو خۆی خۆش ناوێت.32-تۆ ئه ی پیاوی بچووک....بهشتیک لهگهڵ مرۆڤێکی گهوره،مرۆڤێک کهبهڕاستی گهورهیه...ژیاوازیت ههیه،ئهو مرۆڤه گهورهیهش سهردهمانێک وهک تۆ بچووک بوو بهڵام بۆ ئهوهی لهدهستی ئهو بچووکیه ڕزگاری بێت تاقه یهک سیفات له سیفاتهکانی خۆی بهرهو باشتربوون گۆڕی و خۆی فێر کرد چۆن خاڵه لاوازهکانی خۆی،چ لهبیر کردنهوهو ج له ههڵسوکهوتا بناسێت ود دهستنیشانیان بکات.33-خۆ بهبچووک زانین و له ژێرهوه بوون، ههڕهشه له بهختهوهریت دهکات.34-مرۆڤی گهوره دهزانیت چۆن و له چ ههلومهرجێکدا دهبێت به پیاوێکی بچووک بهڵام پیاوی بچووک لهوه بێئاگایه که بچووکه و له وهش ئاترسێت له بچووکی خۆی ئاگادار بکرێت وه بچووکی و بێقیمهتی خۆی له پشت ئهو خهون و خهیاڵهوه حهسارداوه که له بێهێزی و باڵادهستی کهسانی تردا هێزو گهورهی بۆ دهگهڕێنێتهوه،35-پیاوی بچووک شانازی بهسهردارهکانی خۆیهوه دهکات،لهبهردهم ئهو ڕاو بۆچونانهدادێته سهر چۆک که قهت بهبیریخۆیدا نههاتوون نهک ئهوانهی که خۆی بهڕهنج و تهقهلای خۆی پێی گهیستووه،تهواوی بڕوا بوونی خپی بهو شتانهسپاردوه که یان ههر تێیان ناگات یان کهمێک تێیان دهگات،تازیاتر لهبیروو بۆچونێکیش تێ بگات کهمتر باوهڕی پێیه دهکات.36-تۆ خۆت سهروهری کۆیلایهتی خۆتی،کهسی تر نا،خۆت،ئهمه ههقیقهتهکهیه،بێ له خۆت کهسێکی تر بهر پرسی کۆیلایهتی تۆ نیه.37-بهتهنیا خۆت خودی ڕزگار کهری خۆتیت به تهنیا خۆت.38-ئهوان گفتی سهرکهوتنی نهتهوهیهتیت دهدهنێ،نهک سهر بهست بوونی کهسایهتیت،فێرت دهکهن لهبری ڕێزگرتن لهمافه ئینسانیهکانی خۆت ،ڕێز لهدهوڵهت بگریت،فێرت ئهکهن چۆن مهزنێتی نهتهوهیت له مهزنێتی کهسایهتی خۆت لاگرنگتربێت.39-پیاوی بچووک...ئامانجی ههره سهرهکی له ژیاندا،ههڵهاتن وڕاکردن له خودی خۆت.40-قوتار بوون و چاک بوونهوه و تهندروست بوونت بهتهنیا کهوتۆته ئهستۆی خۆت،خۆت،کهسی تر نا.41-من،نهسوورم،نهسپیم،نه ڕهش،نه زهردم،نه جولهکه،نه مووسڵمان،لهسهر هیچ دینێکی تریش نیم،نه ئهنارکیست،کهسێکیشنیم بهدوای شهڕدا بگهڕێم،ژنهکهی خۆم لهئامێز دهگرم،نهک لهبهر ئهوهی پسوڵهی مارهبڕهنم دهستایه،لهبهر ئهوهی خۆشم ئهوێت.42-بهتهنیا خۆت لهژیانی خۆت بهرۆرسیاریت،ژیانی خۆن نهک سهربهرزی و ئابڕووی وڵاتهکهت.43-هیچ هێزێکی پۆلیسی له دنیادا نییه بتوانێت سهرت پێ نهوی بکات،ئهگهر لهژیانی ڕۆژانهتدا نهختێک بهتهنگ ڕێزگرتنهوه بویتایه له خودی خۆت.
لهسالی[1897]له گالیسیێن له دایک بووه.ههر له زیندانخانهدا لهسالی[1957]دا کۆچی دووای دهکات.ئهمهش فهلسهفهکانیهتی،1-ئهڤین،زانیاری و کار سهرچاوهکانی ژیانمانن،دهبێت کاریگهرییهکی گرنگیشیان لهسهر ههبێت و ئاراستهی بکهن.2-مرۆڤی گهوره لهبیری ناچێتهوه و ههوڵی تۆڵهسهندنهوهش نادات بهڵکو له بری ئهوه ههوڵ دهدات تێبگات.3-بهدزیشهوه ڕقت لهخۆت دهبێتهوه،بهتایبهت ئهو کاتانهی کهلهسهروی ئهو نرخهوهی کهههته.4-من مرۆڤێکی کارگهرم،مرۆڤێک کهناخ و دهروونی ئینسان دهناسێت و لێی بهئاگایه،مرۆڤێکم کهخۆی دهناسێت و دهیهوێت کار،نهک تێڕوانین و تێگهیشتن له کار،دنیا بهرێوهببات.5-گهر له ناخهوه نهخۆش نهبویتایه،گهر تهندرووست بژیتایه،زۆر دهمێک بوو له چنگ زاڵمهکانتت قووتارت بوو بوو.6-ئینسانه گهورهکان تۆیان خۆشدهوێت له بهر ئهوهی گیانلهبهرێکی زیندوو یان بوونهوهرێکی زیندویت.7-مرۆڤی گهوره به ووریاییهوه بهیر دهکاتهوه بهڵام کهدهستی لهچهمکی بیر کردنهوهیهکی گرنگ گیر بوو،بهری نادات و بهردهوام دهبێت لهسهر لێکۆڵینهوهی.8-پیاوی بچووک...تۆ،کاتێک بیرکردنهوهکانت ڕاست و مژده بهخشن.دهربهدهری دهکهیت و دهری دهپهرێنیت،چونکه بیرکردنهوهکانی خۆت هیچ و پوچ و بێکهڵک و کهم خایهنن.9-ههموو مرۆڤه گهورهکان تهنیا بوون و تهنیاش ژیاون.10-چ مانایهکی ههیه دوو دڵ بوون لهوهی کهله ههوادا میکرۆب ههیه یان نا......11-دهمێک بوو بووبوویتهسهردارو سهروهری ژیانی خۆت،گهر بیرکردنهوهت شانبهشانی حهقیقهت بڕۆشتایه و لێوهی نزیک بووایه.12-تهنیا خۆم و کهسی دیکه نیه لهسهرانسهری دنیادا بتوانێت بڕیار لهسهر ئهوه بدات،من کێم،چ لهبرهی فهرههنگیهوه و چ له بارهی پێکهاتنی لهشمهوه.13-جولهکه بۆخۆی خراپترین ئهوکهسانهن که رقیان له جوولهکه دهبێتهوه.14-ژیان بۆ من له چوونهوه یهک و دووباره کشانوهی پلازماوه دهست پێدهکات،نهک لهو ووتاره ئاینیاناوه که ڕابینێک دهیاندات یان دهیانڵێت و دهیان15-هات و هاواو و قیژه قیژت ههستهکانت دهمرێنن و سروشته خوڵقێنهرهکهت ئیفلیج دهکهن و له پهل و پۆی دهخهن16-ملێۆنان ساڵی خایاند تا له بونهوهرێکی دهریایهوه بوویتگیانلهبهره رهپ ڕاوهستاوهی سهر وشکانی.17-مرۆڤانی برسی ناتوانن شارستانیهت بهرهو پێش بهرن بیگهیهننه پلهیهکی باڵاتر.18-قهت له منداڵ نادهم.19-کهس بانگ ناکهم که گوێ بۆ راو بۆ چوونهکانم ڕادێرێت،گهر بۆ جونهکانم ڕاست و دروست بنباخۆیان خۆیان دهگهیهننه خهڵکی.20-ڕێگه نادهم کارهکهم بکهوێته ژێر چهپۆکی هیچ دهسهڵاتێک تهندرووستیهوه،ئهگهر پێم وانهبێت لهخۆم بهتواناترولێهاتوو تره.21-خۆمم بڕیار دهدهم کێن ئهوانهی له دهرئهنجامی کارهکانم ودۆزینهوهکانم تێدهگهن و کێن ئهوانهی تێناگهن.22-گوێ ڕایهڵم بۆ ههر خوونهریت ویاسایهک که زیرهکانه و هۆشمهندانا داڕێژرابێت.23-پێم وانیه مرۆڤ بۆ ئهوهی ببێته دیندارێکی پاک و ڕاستهقینه.ناچار بێت بهوهی دهست له خۆشهویستی خۆی بۆ ژیان ههڵبگرێت.24-ئهزانم ئهوی ناوت ناوه [خودا]له ڕاستئدا ههیهو نکۆلی له نهبوونی ناکرێت،بهڵام بهشێوهیهکی جیاواز لهوی تۆ بهبهرتا دێت،[خوا]:ووزهی بنچینهی ودهرهکیهکانی نێو گهردونه،خۆشهویستی نێو لهسی خۆته....پاکی و ڕاستگۆی و له ڕووییه..ههست و نهست وتیگهیستنهکانتا بهرامبهر سروستی ناوهوهو دهرهوهی خۆت.25-مندال وبهرگری کردن له هیزی ژیان،تهنیا هیوایهکن که تائطستا له دهستمان نهدابیتن،پزیسکهکان و مامۆستاکانتهنیا یهک ئهرکیان له سهر شانه ئهویش متمانهو باوهڕ کردنیانه بهو هێزهی ژیان که له منداڵ و له نهخۆسدا ههیه.26-ژیان له ناخی مرپڤدا،له پهیوهندیه کۆمهڵاتی و ئینسانیهکاندا،دڵپاک ودۆستانهیه،ههر بۆیه له ههل و مهرجێکدا کهئێستا بهرکهماڵه،دهخرێته مهترسیهوه،مرۆڤی پاک لهو بڕوایهدایه که ههم و مرۆڤانی دیش پاکن وبه پاکیهوه ههڵسوکهوت دهکهن.27-کهس ناوێرێت ڕووبهڕووی ئهو ڕاستیهت بکاتهوه که تین وتوانایهکی وات بداته بهر که بتوانین بێباکانهببیته سهروهری چارهنوسی خۆت.28-تهنیا لهیهک مانادا سهربهستیت،،ئهویش سهربهست بونته لهڕهخنه له خۆگرتن،رهخنهیهک که یارمهتیت دهدات،تا بتوانیت جڵهوی ژیانی خۆت بگریته دهست.29-کهسانێکی لا.واز وپووت ههلمهبژیره تا نوێنهرایهتیت بکهن کههیج نیازیکی پاکیان له بهدی وچهپهڵی زیاتر.30-بیر لهوه بکهرهوه که ئهتوانیت به ژۆێکی تر بیت لهوهی که ههیت،سهربهست له بیری سهرنهویسێ،ڕاستگۆو کراوه لهباتی فێڵباز و خۆویست،ئاماده بۆ ئهوهی باڕۆژی ڕووناکدا خۆشهویستی بکهیت نهک بهدزی و مل هوڕانه له تاریکی شهودا.31-پیاوی بچووک ڕقی لهخۆی دوبێتهوهو خۆی خۆش ناوێت.32-تۆ ئه ی پیاوی بچووک....بهشتیک لهگهڵ مرۆڤێکی گهوره،مرۆڤێک کهبهڕاستی گهورهیه...ژیاوازیت ههیه،ئهو مرۆڤه گهورهیهش سهردهمانێک وهک تۆ بچووک بوو بهڵام بۆ ئهوهی لهدهستی ئهو بچووکیه ڕزگاری بێت تاقه یهک سیفات له سیفاتهکانی خۆی بهرهو باشتربوون گۆڕی و خۆی فێر کرد چۆن خاڵه لاوازهکانی خۆی،چ لهبیر کردنهوهو ج له ههڵسوکهوتا بناسێت ود دهستنیشانیان بکات.33-خۆ بهبچووک زانین و له ژێرهوه بوون، ههڕهشه له بهختهوهریت دهکات.34-مرۆڤی گهوره دهزانیت چۆن و له چ ههلومهرجێکدا دهبێت به پیاوێکی بچووک بهڵام پیاوی بچووک لهوه بێئاگایه که بچووکه و له وهش ئاترسێت له بچووکی خۆی ئاگادار بکرێت وه بچووکی و بێقیمهتی خۆی له پشت ئهو خهون و خهیاڵهوه حهسارداوه که له بێهێزی و باڵادهستی کهسانی تردا هێزو گهورهی بۆ دهگهڕێنێتهوه،35-پیاوی بچووک شانازی بهسهردارهکانی خۆیهوه دهکات،لهبهردهم ئهو ڕاو بۆچونانهدادێته سهر چۆک که قهت بهبیریخۆیدا نههاتوون نهک ئهوانهی که خۆی بهڕهنج و تهقهلای خۆی پێی گهیستووه،تهواوی بڕوا بوونی خپی بهو شتانهسپاردوه که یان ههر تێیان ناگات یان کهمێک تێیان دهگات،تازیاتر لهبیروو بۆچونێکیش تێ بگات کهمتر باوهڕی پێیه دهکات.36-تۆ خۆت سهروهری کۆیلایهتی خۆتی،کهسی تر نا،خۆت،ئهمه ههقیقهتهکهیه،بێ له خۆت کهسێکی تر بهر پرسی کۆیلایهتی تۆ نیه.37-بهتهنیا خۆت خودی ڕزگار کهری خۆتیت به تهنیا خۆت.38-ئهوان گفتی سهرکهوتنی نهتهوهیهتیت دهدهنێ،نهک سهر بهست بوونی کهسایهتیت،فێرت دهکهن لهبری ڕێزگرتن لهمافه ئینسانیهکانی خۆت ،ڕێز لهدهوڵهت بگریت،فێرت ئهکهن چۆن مهزنێتی نهتهوهیت له مهزنێتی کهسایهتی خۆت لاگرنگتربێت.39-پیاوی بچووک...ئامانجی ههره سهرهکی له ژیاندا،ههڵهاتن وڕاکردن له خودی خۆت.40-قوتار بوون و چاک بوونهوه و تهندروست بوونت بهتهنیا کهوتۆته ئهستۆی خۆت،خۆت،کهسی تر نا.41-من،نهسوورم،نهسپیم،نه ڕهش،نه زهردم،نه جولهکه،نه مووسڵمان،لهسهر هیچ دینێکی تریش نیم،نه ئهنارکیست،کهسێکیشنیم بهدوای شهڕدا بگهڕێم،ژنهکهی خۆم لهئامێز دهگرم،نهک لهبهر ئهوهی پسوڵهی مارهبڕهنم دهستایه،لهبهر ئهوهی خۆشم ئهوێت.42-بهتهنیا خۆت لهژیانی خۆت بهرۆرسیاریت،ژیانی خۆن نهک سهربهرزی و ئابڕووی وڵاتهکهت.43-هیچ هێزێکی پۆلیسی له دنیادا نییه بتوانێت سهرت پێ نهوی بکات،ئهگهر لهژیانی ڕۆژانهتدا نهختێک بهتهنگ ڕێزگرتنهوه بویتایه له خودی خۆت.
دریژترین قهنهفه له جیهاندا له توركیا
دروست كرا
و/ئیحسان محمد ههڵهبجهى
دروستكهرانى كهل و پهلى ناوماڵ له توركیادا ههڵسان به دروست كردنى دریژترین قهنهفه له جیهاندا كه ه64.7 مهتره درێژهو بهمهش تونیان ناوى خۆیان تومار بكهنله كتیِبى گینسدا .
ئهندامهكانى كتیبى گینس كه له مهراسیمى بهرِێوهبر دنى دریژترین قهنهفه له جیهاندا له یونان ئامادهبوون و ناوى دروست كهرانى ئهم قهنهفهیه كه دریژیهكهى 64,75 مهتره تومار كرد له كتیبى گیــــنســـــدا .
ئهم له حالیكدایه كه ئهم قهنهفهیه له ناوچهى (تسالونیكى) دروستكراوه و و نمایشیان كرد له بهردهم هاولاَتیانى جیهاندا
دروست كرا
و/ئیحسان محمد ههڵهبجهى
دروستكهرانى كهل و پهلى ناوماڵ له توركیادا ههڵسان به دروست كردنى دریژترین قهنهفه له جیهاندا كه ه64.7 مهتره درێژهو بهمهش تونیان ناوى خۆیان تومار بكهنله كتیِبى گینسدا .
ئهندامهكانى كتیبى گینس كه له مهراسیمى بهرِێوهبر دنى دریژترین قهنهفه له جیهاندا له یونان ئامادهبوون و ناوى دروست كهرانى ئهم قهنهفهیه كه دریژیهكهى 64,75 مهتره تومار كرد له كتیبى گیــــنســـــدا .
ئهم له حالیكدایه كه ئهم قهنهفهیه له ناوچهى (تسالونیكى) دروستكراوه و و نمایشیان كرد له بهردهم هاولاَتیانى جیهاندا
-جل خال بو سةركةوتن
کاتت تەرخان بکە لە ١٠ خولەک بۆ 3٠ خولەک بۆ ڕۆیشتن بە خەندەوە .٢
- رۆژانە ١٠ خولەک بێ دەنگ دانیشە .٣-رۆژانە ٧ کاتژمێر بۆ خەوتن دانێ.٤-ژیانت بگوزەرێنە بەم سێیە ( هێز ،،هەست ،،،سۆز ).٥-چەند یاریەکی خۆش بکە .٦-کتێب بخوینەوە زیاتر لەو کتیبانەی کەساڵی ٢٠٠٨خویندوتەوە .٧- کاتت تەرخان بکە بۆ خۆراکی دەروونی ( نوێژ . یادی خوا..نزا ...هتد)٨- هەندێ کاتت لەکەل تەمەنداران بەسەر بەرە ( ٧٠ سال)زیاتر وە خوار تەمەن ٦ سالان .٩- زیاترلەکاتی بەئاگاییت خەون وخەیاڵت هەبێت .١٠- زیاتر خواردەمەنی سروشتی بخۆ و دورکەرەوە لە خواردنی ناو قتوو.١٢- هەوڵبدە رۆژانە 3 کەس دڵ خۆش بکەی .١٣- کاتی زێرینت بە دەمە تەقێ لەدەست مەدە.١٤- شتەکان بیر خۆت بەرەوە .بەرامبەرت بە هەڵەی رابردوو ئازار مەدە.١٥- رێگەمەدە بیرو بۆچونی نابەجێ بەسهرتا زاڵ بێت.. هەموو هێزت بۆ کاری دروست تەرخان بکە .١٦- بزانە کە ژیان قوتابخانەیە ..تۆش قوتابی .. کێشەکانیش بریتین لە دەستەواژەی بیرکاری و دەبیت حەل بکریت .١٧- خواردنی بەیانیت وەک پاشا بیت ..هی نیوەرۆ وەک وەزیر.. .هی ئیوارە وەک فقیر .١٨- دەم بەخەندە و پیکە نین بە .١٩- ژیان زۆر کورتە بە رق و کینە بەسەری مەبە.٢٠- هەموو شتەکان بە جدی وەر مەگرە بە عەقل بیربکەرەوە .٢١- پیویست ناکا لە هەموو پێشبرکێ و گفتوگۆکان براوە بیت.. دان بەهەلە دا بنێ.٢٢- رابردوو بە هەموو ناخۆشیەکانی لە یاد بکە .. تا داهاتوت خراپ نەکا .٢٣- ژیانت بە ژیانی کەس بەراورد مەکە .وە هاوبەشی ژیانیشت بە کەس بەراورد مەکە.٢٤- تاکە کەس کە بەر پرسیارە لە بە ختەوەریت (خۆتی ).٢٥- بەبێ جیاوازی لەهەموان ببورە .٢٦- ئەوەی بەرامبەر تۆ دەوتری لەلایەن کەسانی تر ..پەیوەندییت پێوەنەبیت.٢٧- گومانی باش بە خوا بەرە.٢٨- ژیان هەرچۆنیک بیت ( باش .. خراپ ) دلنیابە هەر دەگۆریت .٢٩- کارەکانت کاتی نەخۆشی گرنگیت پێ نادا . بەلکو هاوریکانت . دەتۆش گرنگیان پێ بدە .. ٣- واز لە هەموو ئەوانە بێنە کە نە سود و جوانی وخۆشی تیا نیە .٣١- حەسودی کات لەدەست دانە( تۆ هەموو پێداویستی خۆتت هەی)٣٢- باشتر وا بەرێوەیە ..بێ گومان بە.٣٣- هەستت هەرچۆنێ بێ _ بێ هێز مەبە ، بەلکو هەستە و ڕاپەرە .٣٤- هەمیشە کاری ڕاست بکە .٣٥- هەمیشە پەیوەندیت بە دایک و باو ک وخانەوادەت بکە .٣٦- هەمیشە گەش بین و بەختەوەر بە .٣٧- هەموو رۆژێ شتیکی جیاواز و باش ببەخش٣٨- -سنورت بپارێزە٣٩- هەمیشە جوانیەکان ببینە و داد پەروەر بە٤٠- کە بەیانیان لە خەو هە ڵسای سوباسی خوا بکە کە تۆ هێشتا لە ژیاندای .
کاتت تەرخان بکە لە ١٠ خولەک بۆ 3٠ خولەک بۆ ڕۆیشتن بە خەندەوە .٢
- رۆژانە ١٠ خولەک بێ دەنگ دانیشە .٣-رۆژانە ٧ کاتژمێر بۆ خەوتن دانێ.٤-ژیانت بگوزەرێنە بەم سێیە ( هێز ،،هەست ،،،سۆز ).٥-چەند یاریەکی خۆش بکە .٦-کتێب بخوینەوە زیاتر لەو کتیبانەی کەساڵی ٢٠٠٨خویندوتەوە .٧- کاتت تەرخان بکە بۆ خۆراکی دەروونی ( نوێژ . یادی خوا..نزا ...هتد)٨- هەندێ کاتت لەکەل تەمەنداران بەسەر بەرە ( ٧٠ سال)زیاتر وە خوار تەمەن ٦ سالان .٩- زیاترلەکاتی بەئاگاییت خەون وخەیاڵت هەبێت .١٠- زیاتر خواردەمەنی سروشتی بخۆ و دورکەرەوە لە خواردنی ناو قتوو.١٢- هەوڵبدە رۆژانە 3 کەس دڵ خۆش بکەی .١٣- کاتی زێرینت بە دەمە تەقێ لەدەست مەدە.١٤- شتەکان بیر خۆت بەرەوە .بەرامبەرت بە هەڵەی رابردوو ئازار مەدە.١٥- رێگەمەدە بیرو بۆچونی نابەجێ بەسهرتا زاڵ بێت.. هەموو هێزت بۆ کاری دروست تەرخان بکە .١٦- بزانە کە ژیان قوتابخانەیە ..تۆش قوتابی .. کێشەکانیش بریتین لە دەستەواژەی بیرکاری و دەبیت حەل بکریت .١٧- خواردنی بەیانیت وەک پاشا بیت ..هی نیوەرۆ وەک وەزیر.. .هی ئیوارە وەک فقیر .١٨- دەم بەخەندە و پیکە نین بە .١٩- ژیان زۆر کورتە بە رق و کینە بەسەری مەبە.٢٠- هەموو شتەکان بە جدی وەر مەگرە بە عەقل بیربکەرەوە .٢١- پیویست ناکا لە هەموو پێشبرکێ و گفتوگۆکان براوە بیت.. دان بەهەلە دا بنێ.٢٢- رابردوو بە هەموو ناخۆشیەکانی لە یاد بکە .. تا داهاتوت خراپ نەکا .٢٣- ژیانت بە ژیانی کەس بەراورد مەکە .وە هاوبەشی ژیانیشت بە کەس بەراورد مەکە.٢٤- تاکە کەس کە بەر پرسیارە لە بە ختەوەریت (خۆتی ).٢٥- بەبێ جیاوازی لەهەموان ببورە .٢٦- ئەوەی بەرامبەر تۆ دەوتری لەلایەن کەسانی تر ..پەیوەندییت پێوەنەبیت.٢٧- گومانی باش بە خوا بەرە.٢٨- ژیان هەرچۆنیک بیت ( باش .. خراپ ) دلنیابە هەر دەگۆریت .٢٩- کارەکانت کاتی نەخۆشی گرنگیت پێ نادا . بەلکو هاوریکانت . دەتۆش گرنگیان پێ بدە .. ٣- واز لە هەموو ئەوانە بێنە کە نە سود و جوانی وخۆشی تیا نیە .٣١- حەسودی کات لەدەست دانە( تۆ هەموو پێداویستی خۆتت هەی)٣٢- باشتر وا بەرێوەیە ..بێ گومان بە.٣٣- هەستت هەرچۆنێ بێ _ بێ هێز مەبە ، بەلکو هەستە و ڕاپەرە .٣٤- هەمیشە کاری ڕاست بکە .٣٥- هەمیشە پەیوەندیت بە دایک و باو ک وخانەوادەت بکە .٣٦- هەمیشە گەش بین و بەختەوەر بە .٣٧- هەموو رۆژێ شتیکی جیاواز و باش ببەخش٣٨- -سنورت بپارێزە٣٩- هەمیشە جوانیەکان ببینە و داد پەروەر بە٤٠- کە بەیانیان لە خەو هە ڵسای سوباسی خوا بکە کە تۆ هێشتا لە ژیاندای .
ده ربرينى نيشا نه ى خؤ شه ويستى بؤ خانمان و بياوانبؤ ئه وه ى ها وسه ركيريه كى سسه ركه وتووبيتبيويسته
:-1. هه موو كات به روويكى خؤ شه وه بيشوازى له ها وسه ره كه ت بكه ى2. ها وسه ره كه ت خؤش بووى دل سؤز به بؤ ى3. هيمن و ئا را مبه ها وسه ره كه ت له سه ر ئا را مى را بينه4. به كردارهه ستو سؤزوخؤشه ويستى بؤ ها وسه ره كه ت ده رببره5. هه موو كات بيرو متمانه ت به ها وسه ره كه ت بكه6. تؤ ساريشكه رى خه مه كانى به له و كاتانه ى بيويى بيته7. هه مو كات ده ست خؤشى لى بكه له كا ركردنى8. هيج كات ره خنه له ها وسه ره كه ت مه كره به هه ر هؤ يه ك بيت 9. له كاتى توره بوونى هاوسه ره كه ت ئا را م و له سه رخؤ به10. هه موو كات هه ول مه ده كا ره كرا به كانى به بير بينيه وه11. به يوه ندى به ها وسه ره كه ته وه بكه له شوينى كارى هه والى ببرسه12. به ها وسه ره كه ت بلى خؤت خا وه ن بريارى بشتم بيببه سته13. هه رده م يار مه تى ها وسه ره كه ت بده له كاتى خؤ شيو نا خؤشى دا14. ديارى بيشكه ش به ها وسه ره كه ت بكه له كاتى بؤ نه جيا وا زه كان15. را سبا رده و ئا مؤ زكا ريه كانى جيبه جى بكه و به با يه خه وه وه ريان بكره16. له هه مووشوينيك دا ريز له ها وسه ره كه ت بكره17. ريزو خؤشه ويستى بؤ خزم و هاورييانى ها وسه ره كه ت بكره 18. كا تيك ها وسه ره كه ت ئا مؤ زكارى مندا له كان ده كات بشتكيرى بكه19. كرنكى به روخسارى جوانيت بده ن بؤ ها وسه ره كه ت20. جيكاى متما نه ى ها وسه ره كه ت به
:-1. هه موو كات به روويكى خؤ شه وه بيشوازى له ها وسه ره كه ت بكه ى2. ها وسه ره كه ت خؤش بووى دل سؤز به بؤ ى3. هيمن و ئا را مبه ها وسه ره كه ت له سه ر ئا را مى را بينه4. به كردارهه ستو سؤزوخؤشه ويستى بؤ ها وسه ره كه ت ده رببره5. هه موو كات بيرو متمانه ت به ها وسه ره كه ت بكه6. تؤ ساريشكه رى خه مه كانى به له و كاتانه ى بيويى بيته7. هه مو كات ده ست خؤشى لى بكه له كا ركردنى8. هيج كات ره خنه له ها وسه ره كه ت مه كره به هه ر هؤ يه ك بيت 9. له كاتى توره بوونى هاوسه ره كه ت ئا را م و له سه رخؤ به10. هه موو كات هه ول مه ده كا ره كرا به كانى به بير بينيه وه11. به يوه ندى به ها وسه ره كه ته وه بكه له شوينى كارى هه والى ببرسه12. به ها وسه ره كه ت بلى خؤت خا وه ن بريارى بشتم بيببه سته13. هه رده م يار مه تى ها وسه ره كه ت بده له كاتى خؤ شيو نا خؤشى دا14. ديارى بيشكه ش به ها وسه ره كه ت بكه له كاتى بؤ نه جيا وا زه كان15. را سبا رده و ئا مؤ زكا ريه كانى جيبه جى بكه و به با يه خه وه وه ريان بكره16. له هه مووشوينيك دا ريز له ها وسه ره كه ت بكره17. ريزو خؤشه ويستى بؤ خزم و هاورييانى ها وسه ره كه ت بكره 18. كا تيك ها وسه ره كه ت ئا مؤ زكارى مندا له كان ده كات بشتكيرى بكه19. كرنكى به روخسارى جوانيت بده ن بؤ ها وسه ره كه ت20. جيكاى متما نه ى ها وسه ره كه ت به
ئامادة كردنى : مةهدى سةليم
تکایه بۆ پاراستنی کۆمپیوتهرهکهت ئهمه بخوێنهوه بةبةلة
تكايية بو باراستني كومبيتةرةكةت ئةمة بخوينةوة .
1 – ئهگهر ههر ئ...یمایڵهێکت بۆ هات به ناوی ( وێنهی لهسێدارهدانی ئوسامه بن لادن ) بههیچ جۆرێك ...نهیکهیتهوه ، چونکه یهکسهر کۆمپیوتهرهکهت لهدهست دهدهیت و دهسوتێتێ .
2 – ئهگه......ر ههر ئیمایهڵهێکت بۆ هات نوسرابو ( ئوسامه بن لادن گیراوه یاخود لهسێدارهدهدرێت ) بههیچ جۆرێك نهیکهیتهوه ، ئهم نامهیه زۆر بڵاوکراوهتهوه ، ههر بهکردنهوهی ئهم نامهیه یهکسهر کۆمپیوتهرهکهت لهدهست دهدهیت . 3 – ئهگهر ههر نامهیهکت بۆ هات بۆ هات لێی نوسرابو ( Invitation ) بههیچ جۆرێك نهیکهیتهوه لهبهر ئهوهی ڤایرۆسێکی تێدایه بهناوی ( شعلهی ئۆلۆمپیا ) ههر بهوهرگرتنی ئهم نامهیه یهکسهر کۆمپیوتهرهکهت لهدهست دهدهیت ، ئهم نامهیه تهنانهت ئهگهر ئاگادار نهبیت له هاوڕێکهشتهوه بۆت دێت ئهگهر add بێت . 4 – ئهگهر ههر ئیمایهڵێکت بۆ هات لێی نوسرابو ( دعوه ) بههیچ جۆرێك نهیکهیتهوه ئهگهر لهلای هاوڕێکهشتهوه بۆت هاتبو … چونکه ئهم نامهیه ڤایرۆسێک زۆر مهترسیداری تێدایه تهنانهت کهناڵی CNN ئاگاداری داوه دهربارهی ئهم ڤایرۆسه و بههیچ جۆرێك دژه ڤایرۆس ناتوانێت ڕێی پێبگرێت . 5 – پێویسته بهتهواوی ئاگاداری ئیمایهڵهکانت بیت . ئیمایهڵی یاهوهکهت yahoo وهیان ئێم ئێس ئێن MSN . ئهگهر ههر ئیمایهڵێکت بۆ هات بهم جۆره بو یهکسهر بیسڕهوه لهکۆمپیوتهرهکهت ئهگهر فریا کهوتیت ، چونکه به وهرگرتنی ئهم دو ئیمایهڵه یهکسهر ئیمایهڵهکهت و پاسۆردهکهتدهبرێت . [email protected] [email protected] وهیاخود ههر ئیمایهڵهێکت بۆهات به عهرهبی لێی نوسرابو (أنت متأخر جدا فحياتك ليست جميلة . بههیچ جۆرێك نهیکهیتهوه چونکه بهکردنهوهی یهکسهر کۆمیوتهرهکهت لهدهست دهدهیت . تکایه ئهم ههواڵه بۆ سهرجهم هاوڕێکانت بنێره ئهوانهی کۆمپیوتهر بهکار دههێنن
paeam ner
پیانۆژهنێك پێوانهی جیهانی شكاند
PNA- پیانۆژهنێكی كانادایی توانی ناوی له كتێبی گینیس بۆ ژماره پێوانهییهكان تۆمار بكات، كه بۆ ماوهیهكی درێژ توانی پیانۆ بژهنێ و گۆرانی بچڕێت.
بهپێی سهرچاوهكانی ههواڵ، پیانۆ ژهنیی كانادایی و دانیشتووی (پاریس)ی پایتهختی فهرهنسا (شیلی گۆنزالیس)ی 37 ساڵ توانی ژمارهی پێوانهیی جیهانی له كتێبی (گینیس) تۆمار بكات، دوای ئهوهی له نمایشێكی موزیكی توانی بۆ ماوهی 27 سهعات و 3 خولهك و 44 چركه، پیانۆ بژهنێ و گۆرانیش بڵێت.
ئاههنگهكهی گۆنزالیس له هۆڵێكی بچوكی شاری (پاریس) بهڕێوهچوو، تێیدا 120 كهس ئامادهی ببوون، ههروهها دوای تهواو بوونی ئاههنگهكهی، له لایهن (فرانك چامبرز) نوێنهری (گینیس) بۆ ژماره پێوانهییهكان خهڵات بهخشرایه گۆنزالیس.
سهرچاوهكان روونیانكردۆتهوه، گۆنزالیس له نێوان ههر 3 سهعاتێك بۆ ماوهی 15 خولهك پشووی داوه و دواتر دهستی به ژهنینی پیانۆ و گۆرانی وتن كردۆتهوه، ههروهها ئهو موزیكانهی ژهنیویهتی زۆربهیان له لایهن خۆیهوه میلۆدییان دانراوه، لهم ماوهیهشدا 300 گۆرانی كلاسیك و نوێی وتووه.
جێی ئاماژهیه، ژمارهی پێوانهی پێشوو له لایهن موزیك ژهنێكی هندی بهناوی (براسان گۆدی) تۆماركرابوو، كه توانی 26 سهعات و 12 خولهك پیانۆ بژهنێت.
PNA- پیانۆژهنێكی كانادایی توانی ناوی له كتێبی گینیس بۆ ژماره پێوانهییهكان تۆمار بكات، كه بۆ ماوهیهكی درێژ توانی پیانۆ بژهنێ و گۆرانی بچڕێت.
بهپێی سهرچاوهكانی ههواڵ، پیانۆ ژهنیی كانادایی و دانیشتووی (پاریس)ی پایتهختی فهرهنسا (شیلی گۆنزالیس)ی 37 ساڵ توانی ژمارهی پێوانهیی جیهانی له كتێبی (گینیس) تۆمار بكات، دوای ئهوهی له نمایشێكی موزیكی توانی بۆ ماوهی 27 سهعات و 3 خولهك و 44 چركه، پیانۆ بژهنێ و گۆرانیش بڵێت.
ئاههنگهكهی گۆنزالیس له هۆڵێكی بچوكی شاری (پاریس) بهڕێوهچوو، تێیدا 120 كهس ئامادهی ببوون، ههروهها دوای تهواو بوونی ئاههنگهكهی، له لایهن (فرانك چامبرز) نوێنهری (گینیس) بۆ ژماره پێوانهییهكان خهڵات بهخشرایه گۆنزالیس.
سهرچاوهكان روونیانكردۆتهوه، گۆنزالیس له نێوان ههر 3 سهعاتێك بۆ ماوهی 15 خولهك پشووی داوه و دواتر دهستی به ژهنینی پیانۆ و گۆرانی وتن كردۆتهوه، ههروهها ئهو موزیكانهی ژهنیویهتی زۆربهیان له لایهن خۆیهوه میلۆدییان دانراوه، لهم ماوهیهشدا 300 گۆرانی كلاسیك و نوێی وتووه.
جێی ئاماژهیه، ژمارهی پێوانهی پێشوو له لایهن موزیك ژهنێكی هندی بهناوی (براسان گۆدی) تۆماركرابوو، كه توانی 26 سهعات و 12 خولهك پیانۆ بژهنێت.
کوردستانی نوێ
ژمارهیهك زانا لهداهێنانێكی نوێدا ئامێرێكیان بۆ تۆماركردن و لێكدانهوهی خهونهكانی مرۆڤ داهێناوه
.
د.مۆران سێرف لهپهیمانگهی كالیفۆرنیا بۆ تهكنهلۆژیا لهبارهی ئهو داهێنانه سهرنجڕاكێشهوه دهڵێت: دهمانهوێت لهڕێگای بینینی خهونهكانی مرۆڤهوه لێكۆڵینهوهو خوێندنهوه بۆ شێوازی بیركردنهوهی مرۆڤ و چۆنێتی بیركردنهوهی بكهین، د. مۆران لهگهڵ تیمێكی زاناو ژمارهیهك خۆبهشدا لهڕێگای ئامێری تۆماركردنی خهونهكانهوه گهیشتنه ئهو دهرئهنجامهی بتوانین بیربۆچوونی كهسهكان بخوێننهوه، ههرچهنده لهتاقیكردنهوهكهیاندا له(70%) سهركهوتنیان بهدهستهێناوه، بهلام زۆر گهشبینن و لهو بارهیهوه دهڵێن: ئهو دهستكهوته دهرگایهكی گهورهی بهڕوودا چارهسهره پزیشكییهكاندا كردۆتهوهو لهو رێگایهوه دهتوانین بیروبۆچوونی كهسه نهخۆشهكان بخوێنینهوه، بهتایبهتی ئهوانهی تووشی حاڵهتی لههۆشخۆچوون (غیبوبه) بوون.
تۆماركردنی خهونهكان
د. مۆران روونیكردهوه كه ئهو ئامێره بریتییه لهكلاوێكی تایبهت و كهسهكه پێش خهوتن دهیكاته سهری و بههۆی ئهو سیستمه ئهلیكترۆنییهی ناوییهوه مرۆڤ دهتوانێت خهونهكانی تۆمار بكات و ههر كاتێك حهزی كرد دهتوانێت بیانبینێتهوه. ئهو زانایه ئهوهشی ئاشكرا كرد، كلاوی تۆماركردنی خهونهكان دهریخستووه كه شێوازی هێنانهوهی زانیاریی لای مرۆڤهكان جیاوازه، ههندێك كهس لهڕێگای وێنهوه خهڵكهكان دهناسنهوهو ههندێكیش لهڕێگای ناوهوه بهدوای زانیارییهكاندا دهگهڕێن.
ئامێری تۆماركردنی خهون و بینهوهی بۆ مرۆڤ داهێنانێكی سهرنجڕاكێشهو بۆ پزیشكهكانیش دهرگایهكه بۆ زانینی ئهو شتانهی لهنهست (لاشعور)ی مرۆڤهكاندا پهنهانهو دۆزینهوهیهكی كاریگهریشه بۆ شیكارییه دهروونییهكان و دۆزینهوهی هۆكارو رێگاچارهی نهخۆشییه جۆراوجۆرهكانی مێشك.
.
د.مۆران سێرف لهپهیمانگهی كالیفۆرنیا بۆ تهكنهلۆژیا لهبارهی ئهو داهێنانه سهرنجڕاكێشهوه دهڵێت: دهمانهوێت لهڕێگای بینینی خهونهكانی مرۆڤهوه لێكۆڵینهوهو خوێندنهوه بۆ شێوازی بیركردنهوهی مرۆڤ و چۆنێتی بیركردنهوهی بكهین، د. مۆران لهگهڵ تیمێكی زاناو ژمارهیهك خۆبهشدا لهڕێگای ئامێری تۆماركردنی خهونهكانهوه گهیشتنه ئهو دهرئهنجامهی بتوانین بیربۆچوونی كهسهكان بخوێننهوه، ههرچهنده لهتاقیكردنهوهكهیاندا له(70%) سهركهوتنیان بهدهستهێناوه، بهلام زۆر گهشبینن و لهو بارهیهوه دهڵێن: ئهو دهستكهوته دهرگایهكی گهورهی بهڕوودا چارهسهره پزیشكییهكاندا كردۆتهوهو لهو رێگایهوه دهتوانین بیروبۆچوونی كهسه نهخۆشهكان بخوێنینهوه، بهتایبهتی ئهوانهی تووشی حاڵهتی لههۆشخۆچوون (غیبوبه) بوون.
تۆماركردنی خهونهكان
د. مۆران روونیكردهوه كه ئهو ئامێره بریتییه لهكلاوێكی تایبهت و كهسهكه پێش خهوتن دهیكاته سهری و بههۆی ئهو سیستمه ئهلیكترۆنییهی ناوییهوه مرۆڤ دهتوانێت خهونهكانی تۆمار بكات و ههر كاتێك حهزی كرد دهتوانێت بیانبینێتهوه. ئهو زانایه ئهوهشی ئاشكرا كرد، كلاوی تۆماركردنی خهونهكان دهریخستووه كه شێوازی هێنانهوهی زانیاریی لای مرۆڤهكان جیاوازه، ههندێك كهس لهڕێگای وێنهوه خهڵكهكان دهناسنهوهو ههندێكیش لهڕێگای ناوهوه بهدوای زانیارییهكاندا دهگهڕێن.
ئامێری تۆماركردنی خهون و بینهوهی بۆ مرۆڤ داهێنانێكی سهرنجڕاكێشهو بۆ پزیشكهكانیش دهرگایهكه بۆ زانینی ئهو شتانهی لهنهست (لاشعور)ی مرۆڤهكاندا پهنهانهو دۆزینهوهیهكی كاریگهریشه بۆ شیكارییه دهروونییهكان و دۆزینهوهی هۆكارو رێگاچارهی نهخۆشییه جۆراوجۆرهكانی مێشك.
paeamner .
ناسا فیلمی 2012ی وهكو خراپترین فیلمی زانستی خهیاڵی مێژوو دهستنیشان كرد
– ناوهندی "ناسا"، فیلمی زانستی – خهیالی "2012" له دهرهێنانی "رۆلاند ئێمریخ"ی وهكو خهراپترین فیلمی مێژوو دهستنیشان كرد.
له چوارچێوهی كۆنفرانسێك كه ماوهیهك بهر له ئێستا له كالیفۆرنیا بهرِێوهچوو، ژمارهیهك له زانایانی ناوهندی ناسا له ئهمهریكا، رایانگهیاند، فیلمی زانستی – خهیالی "2012" له دهرهێنانی "رۆلاند ئێمریخ"ی له رووی زانستییهوه، خهراپترین فیلمی مێژووه.
به گوێرهی ههواڵی رۆژنامهی "گاردیهن"، فیلمی "2012" كه ئاماژه به لهناوچوونی جیهان دهدات، ساڵی (2009) له سینهماكانی جیهان نمایش كرا و داهاتێكی بهرچاوی بهدهست هێنا. ئهو فیلمه كه به بودجهیهكی (200) ملیۆن دۆلاری بهرههم هێنرابوو، توانی داهاتێكی (800) ملیۆن دۆلاری بهدهست بێنێت.
ئهو راوبۆچوونهی زانایانی "ناسا" دهگهرِێتهوه بۆ ئهو نامانهی كه خهڵك ئاراستهی ئهو ناوهندهیان كردووه و پرسیاری ئهگهری لهناوچوونی جیهانیان ئاراستهی ئهوان كردووه، ئهوهش وایكردووه، زانایانی ناسا ماڵپهرِێكی تایبهتی دابمهزرێنن، بۆ چارهسهر كردنی ئهو كێشهیه و وهڵامدانهوهی خهڵك.
لهو ناوهندهشدا زانایانی ناسا رێزیان له چهندین فیلمی زانستی وهكو "پاركی ژوراسیك"، "مێترۆ پۆلیس"، "بلهید رانێر" و "گاتاكا" گرتووه و ئهو فیلمانهیان له رووی زانستییه وهكو فیلمی باش ههژمار كردووه.
خاوەنی مێشکە مەزنەکان باسی بیروباوەڕەکان دەکەن. مێشکە سادەکان باسی رووداوەکان دەکەن.
خاوەنی مێشکە بچـووکـەکانیش باسی ئەم و ئەو دەکەن. ئیلێنۆر رۆزەڤێڵت
– ناوهندی "ناسا"، فیلمی زانستی – خهیالی "2012" له دهرهێنانی "رۆلاند ئێمریخ"ی وهكو خهراپترین فیلمی مێژوو دهستنیشان كرد.
له چوارچێوهی كۆنفرانسێك كه ماوهیهك بهر له ئێستا له كالیفۆرنیا بهرِێوهچوو، ژمارهیهك له زانایانی ناوهندی ناسا له ئهمهریكا، رایانگهیاند، فیلمی زانستی – خهیالی "2012" له دهرهێنانی "رۆلاند ئێمریخ"ی له رووی زانستییهوه، خهراپترین فیلمی مێژووه.
به گوێرهی ههواڵی رۆژنامهی "گاردیهن"، فیلمی "2012" كه ئاماژه به لهناوچوونی جیهان دهدات، ساڵی (2009) له سینهماكانی جیهان نمایش كرا و داهاتێكی بهرچاوی بهدهست هێنا. ئهو فیلمه كه به بودجهیهكی (200) ملیۆن دۆلاری بهرههم هێنرابوو، توانی داهاتێكی (800) ملیۆن دۆلاری بهدهست بێنێت.
ئهو راوبۆچوونهی زانایانی "ناسا" دهگهرِێتهوه بۆ ئهو نامانهی كه خهڵك ئاراستهی ئهو ناوهندهیان كردووه و پرسیاری ئهگهری لهناوچوونی جیهانیان ئاراستهی ئهوان كردووه، ئهوهش وایكردووه، زانایانی ناسا ماڵپهرِێكی تایبهتی دابمهزرێنن، بۆ چارهسهر كردنی ئهو كێشهیه و وهڵامدانهوهی خهڵك.
لهو ناوهندهشدا زانایانی ناسا رێزیان له چهندین فیلمی زانستی وهكو "پاركی ژوراسیك"، "مێترۆ پۆلیس"، "بلهید رانێر" و "گاتاكا" گرتووه و ئهو فیلمانهیان له رووی زانستییه وهكو فیلمی باش ههژمار كردووه.
خاوەنی مێشکە مەزنەکان باسی بیروباوەڕەکان دەکەن. مێشکە سادەکان باسی رووداوەکان دەکەن.
خاوەنی مێشکە بچـووکـەکانیش باسی ئەم و ئەو دەکەن. ئیلێنۆر رۆزەڤێڵت
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
شێعری نالی له بیستویهك بژارده بێژیدا
عهبدولخالق یهعقووبی- زانكۆی جیهان
1. شێعر به ر له وه ی به گوتراوه كانی بماندوێنێ به نه گوتراوه كانی ده مانورووژێنێ.
له خه وفی ته لعه تی رۆژ هه ر وه كو شێت
به روو زه ردی هه ڵات و كه وته كێوان
2. شێعر به روخساری واژه كانیدا ناناسرێته وه، به ڵكو به هه ڵسوكه وتی وشه كانیدا پێناسه ده كرێ.
هه ر چه نده گوناهی ده مه كه ت باره له سه ر لێو
حه ددی چییه نالی كه بڵێ ماچه كه فاره ت
3. شێعر هاوارێك نییه بۆ مانه وه ئه و كاته ی سه ر قاڵی ژیانین ؛ شێعرسترانێكه بۆ ژیانه وه له كاته یدا ده سته ویه خه ی مه رگین.
زارم وه كو هیلال و نه حیفم وه كو خیلال
ئایا ده كه ومه زار و به دڵدا ده كه م خوتوور
4. شێعر خه می ئه وه ناخوات ئێمه تێی نه گه ین، په رۆشی ئه وه یه خراپ تێی بگه ین.
كه س به ئه لفازم نه ڵێ خۆ كوردییه خۆ كردییه
هه ر كه سێ نادان نه بێ خۆی تالیبی مه عنا ده كا
5. شێعر وه بیرمان ده هێنێته وه كه پێویسته چیمان وه بیر بێته وه.
بنواڕه بوونی ئه وه ڵت و چوونی ئاخرت
هاتی چ روت و قووت و هه ڵاتی چ لووس و پووس!
6. شێعری مه ند و هێورو ساده مه رج نییه جیهان نه گۆڕێ و گرژ و ئاڵۆزی نه كات.
ئه ی شۆخی بێ نیاز و گران ناز و غه مزه سووك
تیری موژه ت نیشانه یی دڵ كون ده كا به نووك
7. زمان سووراو سپیاو نییه به رووخساری شێعره وه، زمان پێست و خوێنی شێعره.
ده ستم كه به سه د وه عده له سه د جێگه شكاوه
جه بری نییه ئه م كه سره هه تا نه یخه یه ئه ستۆ
8. ئه و شێعره ی زمان ده كات به گۆپاڵی ده ستی خۆی، خۆێشی دواجار ده بێته گۆپاڵی ده ستی زمان.
ته ڵه بی سینه یی چاكم مه كه به و چاوانه
سینه كه م چاكه به ئینسانی خه رابی ناده م
9. مانای قووڵی شێعر له و شته دا نییه كه پێمانی ده ڵێ، له و شته دایه كه ده یه وێ پێمانی بڵێ.
ره فیقان! من ئه وا رۆییم له لاتان
له مه زلوومان بڵا! چۆڵ بێ وڵاتان
10. ئه و شێعره ی له جوانی بێ به ری بێت له هه قیقه تیش بێ به رییه.
توڕڕه ت وه كو تۆماری شكسته و سه ری كوڵمت
بۆ نووری سه وادم بووه ته شه معی موتاڵا
11. ژیانی شیعر له و ساته وه ده ستپێده كات كه یه كه م تیشكی هه قیقه ت ده خاته سه ر روخساری جیهان.
تۆ كه حۆریت وه ره نێو جه ننه تی دیده م چ ده كه ی
له م دڵه ی پڕ شه ره ر و سینه یی سۆزانمدا
12. ئه و شیعره ی خه ون به رزگاری مرۆڤه وه ده بینێ ناتوانێ گوێی له ده نگی مرۆڤی كۆیله نه بێت.
نه وعه ئینسانێ هه یه غه م قووتییه
من غه می خۆم و غه می عاله م ده خۆم
13. شیعر باسی رۆشناییی ره ها و رووت ناكات، له ورده رۆشناییه كانی نێو تاریكایی ده دوێ.
له م شه رحی ده ردی غوربه ته، له م سۆزی هیجره ته
دڵ ره نگه بێ به ئاو و به چاوا بكا عوبوور
14. شاعیر ئه و وه ستا كاره ده ست ره نگینه یه ورده شووشه كانی زمان كۆ ده كاته وه و ده یانكات به بلووری شیعر.
كانی ده زێن به ئاو و دره خت ئاوسن به با
شایی به هاره، بولبوله داماد و غونچه بووك
15. وشه له شیعر دا خودایه له جیهاندا. خودا هه میشه هه یه هیچ كاتیش دیار نییه. خودا هه مو فۆرمێكه و هیچ فۆرمێكیش نییه.به كورتی وشه و خودا هه ن به ڵام نین، بوونیان له نه بوون دایه.
گوتم: ئایا به زاری خۆت ده پرسی حاڵی زاری من؟
برۆی هێنایه یه ك، وه ك شكڵی لا یه عنی كه بێزارم
16.شیعر له لایه كه وه دۆستایه تیی نێوان مرۆڤ و ژیان پته وتر ده كات، له لایه كی تریشه وه په یمانی نێوان مرۆڤ و جوانی تازه ده كاته وه.
نالی وه كو لاله كه شه هیدی غه م و داغه
له م باغه بفه رموو كه ئه ویش لێره ده نێژم
17.شیعری نه زۆك ئه و شیعره یه نه ك هه ر له خولقاندنی جوانی به ڵكو ته نانه ت له دۆزینه وه ی جوانیش ناهومێدمان ده كات.
سه رخۆشی شه رابی ده می تۆ بووم و ئه مێستاش
قوربان سه ری تۆ خۆش كه نه ماوه سه ری خۆشم
18.راڤه هه ڵگر بوونی شیعر له چێژبه خشییه كه ی دایه، چێژبه خشیی شیعریش له راڤه هه ڵگر بوونییه وه سه رچاوه ده گرێ.
وه ره تا عاله می قه لبت نیشان ده م:
كه وا فه قری غینایه مردنی ژین
19. ئه و شیعره ی هه ستی په ژیوانی له ژیانمان پێ ده به خشێ له راستیدا هه ستی ئۆمێده واری به ژیانیشی پێ داوین.
عومرت نه فه سێكی كه هه موو عاله می دێنا
بمره له غه میدا كه هه موو سه رفی غه مت بوو
20. شیعر له و شوێنه دا له گه ڵ ئه وین یه ك ده گرێته وه كه مرۆڤ له جوانیی ژیان و ژیانی جوان ئاگادار ده كاته وه.
هێند مونته زیری تۆ بوو هه تا چاوی سپی بوو
نه رگس كه له سه ر یه ك قه ده م و دیده چه قیبوو
21. رۆژی شیعر ئه و كاته یه كه خۆری خه یاڵ هه ڵبێت، شه وی شیعریش ئه و كاته یه كه مانگی خه یاڵ ده رده كه وێ.
به نه شئه ی سستی و مه ستی وه ها مه ستوور و مه خمووره
نزانم خه و له چاوت دایه یان چاوت له خه و
شێعری نالی له بیستویهك بژارده بێژیدا
عهبدولخالق یهعقووبی- زانكۆی جیهان
1. شێعر به ر له وه ی به گوتراوه كانی بماندوێنێ به نه گوتراوه كانی ده مانورووژێنێ.
له خه وفی ته لعه تی رۆژ هه ر وه كو شێت
به روو زه ردی هه ڵات و كه وته كێوان
2. شێعر به روخساری واژه كانیدا ناناسرێته وه، به ڵكو به هه ڵسوكه وتی وشه كانیدا پێناسه ده كرێ.
هه ر چه نده گوناهی ده مه كه ت باره له سه ر لێو
حه ددی چییه نالی كه بڵێ ماچه كه فاره ت
3. شێعر هاوارێك نییه بۆ مانه وه ئه و كاته ی سه ر قاڵی ژیانین ؛ شێعرسترانێكه بۆ ژیانه وه له كاته یدا ده سته ویه خه ی مه رگین.
زارم وه كو هیلال و نه حیفم وه كو خیلال
ئایا ده كه ومه زار و به دڵدا ده كه م خوتوور
4. شێعر خه می ئه وه ناخوات ئێمه تێی نه گه ین، په رۆشی ئه وه یه خراپ تێی بگه ین.
كه س به ئه لفازم نه ڵێ خۆ كوردییه خۆ كردییه
هه ر كه سێ نادان نه بێ خۆی تالیبی مه عنا ده كا
5. شێعر وه بیرمان ده هێنێته وه كه پێویسته چیمان وه بیر بێته وه.
بنواڕه بوونی ئه وه ڵت و چوونی ئاخرت
هاتی چ روت و قووت و هه ڵاتی چ لووس و پووس!
6. شێعری مه ند و هێورو ساده مه رج نییه جیهان نه گۆڕێ و گرژ و ئاڵۆزی نه كات.
ئه ی شۆخی بێ نیاز و گران ناز و غه مزه سووك
تیری موژه ت نیشانه یی دڵ كون ده كا به نووك
7. زمان سووراو سپیاو نییه به رووخساری شێعره وه، زمان پێست و خوێنی شێعره.
ده ستم كه به سه د وه عده له سه د جێگه شكاوه
جه بری نییه ئه م كه سره هه تا نه یخه یه ئه ستۆ
8. ئه و شێعره ی زمان ده كات به گۆپاڵی ده ستی خۆی، خۆێشی دواجار ده بێته گۆپاڵی ده ستی زمان.
ته ڵه بی سینه یی چاكم مه كه به و چاوانه
سینه كه م چاكه به ئینسانی خه رابی ناده م
9. مانای قووڵی شێعر له و شته دا نییه كه پێمانی ده ڵێ، له و شته دایه كه ده یه وێ پێمانی بڵێ.
ره فیقان! من ئه وا رۆییم له لاتان
له مه زلوومان بڵا! چۆڵ بێ وڵاتان
10. ئه و شێعره ی له جوانی بێ به ری بێت له هه قیقه تیش بێ به رییه.
توڕڕه ت وه كو تۆماری شكسته و سه ری كوڵمت
بۆ نووری سه وادم بووه ته شه معی موتاڵا
11. ژیانی شیعر له و ساته وه ده ستپێده كات كه یه كه م تیشكی هه قیقه ت ده خاته سه ر روخساری جیهان.
تۆ كه حۆریت وه ره نێو جه ننه تی دیده م چ ده كه ی
له م دڵه ی پڕ شه ره ر و سینه یی سۆزانمدا
12. ئه و شیعره ی خه ون به رزگاری مرۆڤه وه ده بینێ ناتوانێ گوێی له ده نگی مرۆڤی كۆیله نه بێت.
نه وعه ئینسانێ هه یه غه م قووتییه
من غه می خۆم و غه می عاله م ده خۆم
13. شیعر باسی رۆشناییی ره ها و رووت ناكات، له ورده رۆشناییه كانی نێو تاریكایی ده دوێ.
له م شه رحی ده ردی غوربه ته، له م سۆزی هیجره ته
دڵ ره نگه بێ به ئاو و به چاوا بكا عوبوور
14. شاعیر ئه و وه ستا كاره ده ست ره نگینه یه ورده شووشه كانی زمان كۆ ده كاته وه و ده یانكات به بلووری شیعر.
كانی ده زێن به ئاو و دره خت ئاوسن به با
شایی به هاره، بولبوله داماد و غونچه بووك
15. وشه له شیعر دا خودایه له جیهاندا. خودا هه میشه هه یه هیچ كاتیش دیار نییه. خودا هه مو فۆرمێكه و هیچ فۆرمێكیش نییه.به كورتی وشه و خودا هه ن به ڵام نین، بوونیان له نه بوون دایه.
گوتم: ئایا به زاری خۆت ده پرسی حاڵی زاری من؟
برۆی هێنایه یه ك، وه ك شكڵی لا یه عنی كه بێزارم
16.شیعر له لایه كه وه دۆستایه تیی نێوان مرۆڤ و ژیان پته وتر ده كات، له لایه كی تریشه وه په یمانی نێوان مرۆڤ و جوانی تازه ده كاته وه.
نالی وه كو لاله كه شه هیدی غه م و داغه
له م باغه بفه رموو كه ئه ویش لێره ده نێژم
17.شیعری نه زۆك ئه و شیعره یه نه ك هه ر له خولقاندنی جوانی به ڵكو ته نانه ت له دۆزینه وه ی جوانیش ناهومێدمان ده كات.
سه رخۆشی شه رابی ده می تۆ بووم و ئه مێستاش
قوربان سه ری تۆ خۆش كه نه ماوه سه ری خۆشم
18.راڤه هه ڵگر بوونی شیعر له چێژبه خشییه كه ی دایه، چێژبه خشیی شیعریش له راڤه هه ڵگر بوونییه وه سه رچاوه ده گرێ.
وه ره تا عاله می قه لبت نیشان ده م:
كه وا فه قری غینایه مردنی ژین
19. ئه و شیعره ی هه ستی په ژیوانی له ژیانمان پێ ده به خشێ له راستیدا هه ستی ئۆمێده واری به ژیانیشی پێ داوین.
عومرت نه فه سێكی كه هه موو عاله می دێنا
بمره له غه میدا كه هه موو سه رفی غه مت بوو
20. شیعر له و شوێنه دا له گه ڵ ئه وین یه ك ده گرێته وه كه مرۆڤ له جوانیی ژیان و ژیانی جوان ئاگادار ده كاته وه.
هێند مونته زیری تۆ بوو هه تا چاوی سپی بوو
نه رگس كه له سه ر یه ك قه ده م و دیده چه قیبوو
21. رۆژی شیعر ئه و كاته یه كه خۆری خه یاڵ هه ڵبێت، شه وی شیعریش ئه و كاته یه كه مانگی خه یاڵ ده رده كه وێ.
به نه شئه ی سستی و مه ستی وه ها مه ستوور و مه خمووره
نزانم خه و له چاوت دایه یان چاوت له خه و
نووسينى: مةهدى سةليم
شاعیری ناودار وهلی دێوانه
له سهرچاوهكاندا ساڵی له دایكبوونی ئاشكرا و دیار نییه، بهڵام گومان لهوهدا نییه، كه له سهدهی ههژدهیهمدا ژیاوه و كۆچی دوایی كردووه (بگره له ساڵی 1756دا هێشتا له ژیاندا بووه). ئهم شاعیره ههست ناسكه شهیدای شهمسهی كچی قادر شێروان ناوێك بووه، كه یهكێك بووه له سهرۆك خێڵهكانی تی...رهی كهماڵهیی واته (ههمان تیرهی شاعیر).
وهلی به تهواوی دێوانهی "شهم" دهبێت و گهلێك شیعری ناسك و قهشهنگ و ههستبزوێنی پێدا دهڵێت. تهنانهت خۆشهویستیی شاعیر بۆ دڵدارهكهی له وێژهی كوردیدا دهگاته ڕادهی خۆشهویستیی مهجنون و لهیلی و شیرین و فهرهاد و مهم و زین.
وهنهبێت وهلی دێوانهش كوڕی پیاوێكی ههژار بوو بێت، بگره كوڕه گهورهی كهسێكی دهستڕۆ و دهوڵهمهندی نێو تیرهی كهماڵهیی بووه بهناوی حهمه سوور، كه زۆر مهبهستی بووه كوڕهكهی به ئاواتی دڵی خۆی بگات. بۆیه چهند پیاوماقووڵێكی خێلهكهی ناردۆته لای باوكی شهم به مهبهستی داواكردنی كچهكهی بۆ وهلی دێوانه، ئهوهبوو داواكهی پهسهند كرا. بهڵام له بهدبهختیی شاعیر، زۆری نهبرد له كاتی كۆچی هاوینهی جاف بهرهوو كوێستان، ناكۆكی لهنێوان بنهماڵهی شاعیر و بنهماڵهی خۆشهویستهكهی له (كهلی پهیكووڵی)دا، ڕوویداوه.
ئیدی بههۆی ئهو ناكۆكییهوه، ههردوو دڵدار به یهك نهگهیشتن و وهلی دێوانه تا دواڕۆژی ژیانی ئازار و غهمێكی سهختی چهشتوه، كه له شیعره بهسۆز و لوتكهكانیدا به تهواوی ڕهنگیان داوهتهوهو دیاره. وهلی سنبولی خۆشهویستی خێڵی جافه و لهگهڵ شهمدا گهورهترین قوربانی تایهفهیهگهریی و كهلتوریی سهردهمی خۆیان بوون.
ئێشتاش گۆڕی وهلی دێوانه به قهد پاڵی كێوی "سهید سادق"هوهیه له شارۆچكهی سهید سادقی ناوچهی شارهزوور.
له سهرچاوهكاندا ساڵی له دایكبوونی ئاشكرا و دیار نییه، بهڵام گومان لهوهدا نییه، كه له سهدهی ههژدهیهمدا ژیاوه و كۆچی دوایی كردووه (بگره له ساڵی 1756دا هێشتا له ژیاندا بووه). ئهم شاعیره ههست ناسكه شهیدای شهمسهی كچی قادر شێروان ناوێك بووه، كه یهكێك بووه له سهرۆك خێڵهكانی تی...رهی كهماڵهیی واته (ههمان تیرهی شاعیر).
وهلی به تهواوی دێوانهی "شهم" دهبێت و گهلێك شیعری ناسك و قهشهنگ و ههستبزوێنی پێدا دهڵێت. تهنانهت خۆشهویستیی شاعیر بۆ دڵدارهكهی له وێژهی كوردیدا دهگاته ڕادهی خۆشهویستیی مهجنون و لهیلی و شیرین و فهرهاد و مهم و زین.
وهنهبێت وهلی دێوانهش كوڕی پیاوێكی ههژار بوو بێت، بگره كوڕه گهورهی كهسێكی دهستڕۆ و دهوڵهمهندی نێو تیرهی كهماڵهیی بووه بهناوی حهمه سوور، كه زۆر مهبهستی بووه كوڕهكهی به ئاواتی دڵی خۆی بگات. بۆیه چهند پیاوماقووڵێكی خێلهكهی ناردۆته لای باوكی شهم به مهبهستی داواكردنی كچهكهی بۆ وهلی دێوانه، ئهوهبوو داواكهی پهسهند كرا. بهڵام له بهدبهختیی شاعیر، زۆری نهبرد له كاتی كۆچی هاوینهی جاف بهرهوو كوێستان، ناكۆكی لهنێوان بنهماڵهی شاعیر و بنهماڵهی خۆشهویستهكهی له (كهلی پهیكووڵی)دا، ڕوویداوه.
ئیدی بههۆی ئهو ناكۆكییهوه، ههردوو دڵدار به یهك نهگهیشتن و وهلی دێوانه تا دواڕۆژی ژیانی ئازار و غهمێكی سهختی چهشتوه، كه له شیعره بهسۆز و لوتكهكانیدا به تهواوی ڕهنگیان داوهتهوهو دیاره. وهلی سنبولی خۆشهویستی خێڵی جافه و لهگهڵ شهمدا گهورهترین قوربانی تایهفهیهگهریی و كهلتوریی سهردهمی خۆیان بوون.
ئێشتاش گۆڕی وهلی دێوانه به قهد پاڵی كێوی "سهید سادق"هوهیه له شارۆچكهی سهید سادقی ناوچهی شارهزوور.